Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας

Από τον Πλάτωνα ώς τον Μαρξ, η πολιτική σκέψη εμφανίστηκε ως εφαρμογή μιας θεωρίας της ουσίας της κοινωνίας και της ιστορίας. Με θεμέλιό της μια ταυτιστική οντολογία, για την οποία το είναι είχε πάντα τη σημασία του είναι καθορισμένο, συσκότισε το ιδιαίτερο είναι του κοινωνικο-ιστορικού ως ριζικού φαντασιακού. Το πρώτο μέρος αυτού του βιβλίου («Μαρξισμός και επαναστατική θεωρία», δημοσιευμένο στο περιοδικό Socialisme ou Barbarie το 1964-1965), δείχνει πως ο Μαρξ, αιχμάλωτος αυτής της οντολογίας, οδηγήθηκε στο να πνίξει ο ίδιος τα καινούργια σπέρματα που περιείχε η σκέψη του. Το επαναστατικό πρόταγμα υπερβαίνει κάθε «ορθολογική θεμελίωση»: μια νέα θέσμιση της κοινωνίας συνεπάγεται ένα ξεπέρασμα του θεσμισμένου «λόγου». Πρέπει να δούμε την ιστορία ως δημιουργία, τη θεσμίζουσα κοινωνία ή το κοινωνικό φαντασιακό εν δράσει μέσα στη θεσμισμένη κοινωνία, και το κοινωνικο-ιστορικό ως τρόπο του είναι άγνωστο για την κληρονομημένη σκέψη.
Το δεύτερο μέρος («Το κοινωνικό φαντασιακό και η θέσμιση») δείχνει το κοινωνικο-ιστορικό ως γένεση οντολογική, συνεχιζόμενη δημιουργία, αυτοαλλοίωση που γεννιέται ως θέσμιση. Αυτή η θέσμιση -του κόσμου, των ατόμων, των πραγμάτων- ερειδόμενη στη φύση, περιλαμβάνει πάντα μια ταυτιστική συνιστώσα, είναι όμως ουσιαστικά δημιουργία ενός μάγματος κοινωνικών φαντασιακών σημασιών. Η κοινωνία δεν γνωρίζει συνήθως τον εαυτό της ως αυτοθέσμιση, και τούτο αποτελεί την ξένωση που εκδηλώσεις της είναι η πίστη σε μια εξω-κοινωνική προέλευση της θέσμισης και η εκλογίκευσή της από την κληρονομημένη σκέψη. Το επαναστατικό πρόταγμα, πρόταγμα μιας ρητής αυτο-θέσμισης της κοινωνίας, εξαρτάται απλώς και μόνον από το κοινωνικό ποιείν-πράττειν των ανθρώπων, του οποίου το πολιτικό σκέπτεσθαι -το να σκεπτόμαστε την κοινωνία σαν κάτι που φτιάχνει τον εαυτό του- είναι μια συνιστώσα ουσιαστική.


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ


Πρόλογος
Μέρος Πρώτο ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

Ι. Ο ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ: ΠΡΟΣΩΡΙΝΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
1. Η ιστορική κατάσταση του μαρξισμού και η έννοια της ορθοδοξίας
2. Η μαρξιστική θεωρία της ιστορίας
Οικονομικός ντετερμινισμός και πάλη των τάξεων
Υποκείμενο και αντικείμενο της ιστορικής γνώσης
Πρόσθετες παρατηρήσεις στη μαρξιστική θεωρία της ιστορίας
3. Η μαρξιστική φιλοσοφία της ιστορίας
Ο αντικειμενικός ρασιοναλισμός
Ο ντετερμινισμός
Η αλύσωση των σημασιών και η "πανουργία του λόγου"
Η διαλεκτική και ο "υλισμός"
4. Τα δυο στοιχεία του μαρξισμού και η ιστορική τους μοίρα
Η φιλοσοφική θεμελίωση της έκπτωσης

ΙΙ. ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΠΡΟΤΑΓΜΑ
1. Πράξις και πρόταγμα
Γνωρίζειν και πράττειν
Πράξη και πρόταγμα
2. Ρίζες του επαναστατικού προτάγματος
Οι κοινωνικές ρίζες του επαναστατικού προτάγματος
Επανάσταση και εξορθολογισμός
Επανάσταση και κοινωνική ολότητα
Οι υποκειμενικές ρίζες του επαναστατικού προτάγματος
Η λογική του επαναστατικού προτάγματος
3. Αυτονομία και ξένωση
Νόημα της αυτονομίας - Το άτομο
Κοινωνική διάσταση της αυτονομίας
Η θεσμισμένη ετερονομία: η ξένωση ως κοινωνικό φαινόμενο
Ο "κομμουνισμός" στη μυθική του εκδοχή

III. Ο ΘΕΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟ: ΠΡΩΤΟ ΠΛΗΣΙΑΣΜΑ
Ο θεσμός: η οικονομική-λειτουργική άποψη
Ο θεσμός και το συμβολικό
Το συμβολικό και το φαντασιακό
Η ξένωση και το φαντασιακό
Οι κοινωνικές φαντασιακές σημασίες
Ρόλος των φαντασιακών σημασιών
Το φαντασιακό στον σύγχρονο κόσμο
Φαντασιακό και ορθολογικό


Μέρος Δεύτερο ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟ ΚΑΙ Η ΘΕΣΜΙΣΗ

IV. ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Οι δυνατοί τύποι των παραδοσιακών απαντήσεων
Η κοινωνία και τα σχήματα της συνύπαρξης
Η ιστορία και τα σχήματα της διαδοχής
Η φιλοσοφική θέσμιση του χρόνου
Χρόνος και δημιουργία
Η κοινωνική θέσμιση του χρόνου
Ταυτιστικός και φαντασιακός χρόνος
Το αξεχώριστο του κοινωνικού και του ιστορικού. Η συγχρονία και η διαχρονία σαν αφαιρέσεις

V. Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΘΕΣΜΙΣΗ: ΛΕΓΕΙΝ ΚΑΙ ΤΕΥΧΕΙΝ:
Η ταυτιστική λογική και τα σύνολα
Η κοινωνική θέσμιση του συνόλου
Η έρειση της κοινωνίας στη φύση
Το "λέγειν" και η γλώσσα ως κώδικας
Όψεις του "λέγειν"
"Λέγειν", καθοριστικότητα, διάνοια
Όψεις του "τεύχειν"
Ιστορικότητα του "λέγειν" και του "τεύχειν"

VI. Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΘΕΣΜΙΣΗ: ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑ
Ο τρόπος του είναι του ασυνειδήτου
Το ζήτημα της προέλευσης της παράστασης
Η ψυχική πραγματικότητα
Ο μονήρης πυρήνας του πρωταρχικού υποκειμένου
Η ρήξη της μονάδας και η τριαδική φάση
Η συγκρότηση της πραγματικότητας
Η μετουσίωση και ο εκκοινωνισμός της ψυχής
Το κοινωνικό-ιστορικό περιεχόμενο της μετουσίωσης
Το άτομο και η παράσταση εν γένει
Η προκατάληψη της αντίληψης και το προνόμιο του "πράγματος"
Παράσταση και σκέψη

VII. ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΕΣ ΣΗΜΑΣΙΕΣ
Τα μάγματα
Οι σημασίες στη γλώσσα
Οι κοινωνικές φαντασιακές σημασίες και η "αντικειμενική πραγματικότητα"
Οι κοινωνικές φαντασιακές σημασίες και η θέσμιση του κόσμου
Ο τρόπος του είναι των κοινωνικών φαντασιακών σημασιών
Ριζικό φαντασιακό, θεσμίζουσα κοινωνία, θεσμισμένη κοινωνία
Εισαγωγικό σημείωμα για το γλωσσάρι της μετάφρασης
Γλωσσάρι