Χώροι του ανθρώπου

Ο δεύτερος τόμος της σειράς «Τα σταυροδρόμια του λαβυρίνθου», περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, κείμενα για τη θέσμιση της κοινωνίας και το ρόλο της θρησκείας, την αρχαία ελληνική δημοκρατία, το κοινωνικό καθεστώς στη Ρωσία, καθώς και σκέψεις γύρω από την «ανάπτυξη» και την «ορθολογικότητα», τον ολοκληρωτισμό, την ιστορία της επιστήμης, το ζήτημα της ισότητας. Tα τρία κύρια μέρη αυτού του βιβλίου –Κοινωνία, Πόλις, Λόγος– προετοιμάζουν την Ανθρώπινη Δημιουργία, διατυπώνοντας μερικές από τις κεντρικές ιδέες που αναπτύχθηκαν εκεί από τον Έλληνα φιλόσοφο.

«Όπως οι ιδέες –οι κοινωνικές φαντασιακές σημασίες– της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, έτσι και η ιδέα της ισότητας εμψυχώνει από αιώνες τους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες των ευρωπαϊκών χωρών (με την ευρεία έννοια που προαναφέραμε) και τη διαδικασία αυτομετασχηματισμού τους. Η κορύφωση αυτής της διαδικασίας είναι το πρόταγμα εγκαθίδρυσης μιας αυτόνομης κοινωνίας: δηλαδή, μιας κοινωνίας ικανής να αυτοθεσμίζεται ρητά, συνεπώς να θέτει υπό αμφισβήτηση τους ήδη δεδομένους θεσμούς της, την ήδη κατεστημένη παράστασή της του κόσμου. Μ’ άλλα λόγια: μιας κοινωνίας που, αν και ζει υπό νόμους και ξέρει ότι δεν μπορεί να ζήσει δίχως νόμο, δεν
υποδουλώνεται στους ίδιους της τους νόμους? μιας κοινωνίας, επομένως, στην οποία το ερώτημα: ποιός είναι ο δίκαιος νόμος; παραμένει πραγματικά ανοικτό.
Μια τέτοια αυτόνομη κοινωνία είναι αδιανόητη δίχως αυτόνομα άτομα και αντιστρόφως. Είναι χονδροειδής απάτη να αντιτάσσουμε εδώ, για άλλη μια φορά, κοινωνία και άτομο,
αυτονομία του ατόμου και κοινωνική αυτονομία, γιατί, όταν λέμε άτομο, μιλάμε για μια κλιτύ της κοινωνικής θέσμισης, και, όταν μιλάμε για κοινωνική θέσμιση μιλάμε για κάτι του οποίου ο μόνος πραγματικός, αποτελεσματικός και συγκεκριμένος φορέας είναι η συλλογικότητα των ατόμων. Δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν ελεύθερα άτομα σε μια κοινωνία δούλη. Μπορούν να υπάρξουν ίσως φιλόσοφοι που να στοχάζονται στην κάμαρά τους.»

Περιεχόμενα:


ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Σκέψεις πάνω στην "ανάπτυξη" και την "ορθολογικότητα"
Το κοινωνικό καθεστώς της Ρωσίας
Οι μοίρες του ολοκληρωτισμού
Το φαντασιακό: η δημιουργία στο κοινωνικό-ιστορικό πεδίο

ΠΟΛΙΣ
Μια ερώτηση δίχως τέλος
Η ελληνική "πόλις" και η δημιουργία της δημοκρατίας
Φύση και αξία της ισότητας

ΛΟΓΟΣ
Η ανακάλυψη της φαντασίας
Θέσμιση της κοινωνίας και θρησκεία
Η λογική των μαγμάτων και το ζήτημα της αυτονομίας
Οντολογικό βάρος της ιστορίας της επιστήμης