Η πρόβλεψη των σεισμών στην Ελλάδα

Το 1981 τρεις Έλληνες επιστήμονες, οι Παναγιώτης Βαρώτσος, Καίσαρας Αλεξόπουλος και Κωνσταντίνος Νομικός παρουσίασαν τη μέθοδο που είχαν αναπτύξει για τη βραχυπρόθεσμη πρόβλεψη σεισμών, γνωστή ως μέθοδο ΒΑΝ. Αμέσως μετά τη δημοσιοποίησή της ξέσπασε σφοδρή διαμάχη στο εσωτερικό της επιστημονικής κοινότητας σχετικά με τη δυνατότητα πρόβλεψης σεισμών.

Η διαμάχη δεν περιορίστηκε στους Έλληνες επιστήμονες αλλά αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα επεισόδια της διεθνούς συζήτησης γύρω από την πρόβλεψη των σεισμών. Η αντιπαράθεση σύντομα ξεπέρασε τα όρια της επιστημονικής κοινότητας καθώς πολλά επεισόδιά της εκτυλίχθηκαν στη δημόσια σφαίρα. Το ευρύ κοινό στην Ελλάδα παρατηρούσε για πρώτη φορά μέσω της τηλεόρασης και των εφημερίδων επιστήμονες να διαφωνούν σε έναν έντονο και φορτισμένο διάλογο.

Για ποιους λόγους όμως ξέσπασε η συγκεκριμένη διαμάχη; Δεν είναι ασυνήθιστο να εμφανίζονται διαφωνίες ανάμεσα σε επιστήμονες αλλά δεν μετατρέπονται όλες σε διαμάχες. Ποιοι παράγοντες επηρέασαν την εξέλιξή της; Ήταν καθαρά επιστημονικοί ή μήπως έπαιξαν ρόλο και παράγοντες εκτός της επιστημονικής διαδικασίας; Τι συμβαίνει όταν η αβεβαιότητα που ενυπάρχει στην επιστημονική γνώση γίνεται ορατή στη δημόσια σφαίρα; Πώς επηρεάζεται η δημόσια εικόνα της επιστήμης; Ποια είναι η σχέση επιστήμης και πολιτικής όταν η δεύτερη πρέπει να βασιστεί στην πρώτη για τη λήψη δύσκολων αποφάσεων; Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που πραγματεύεται το παρόν βιβλίο ώστε να διαφωτίσει τόσο τη διαμάχη γύρω από την πρόβλεψη σεισμών στην Ελλάδα όσο και, στο μέτρο των δυνάμεών του, το ρόλο της επιστήμης στις σύγχρονες κοινωνίες.

Ορισμένα από αυτά τα ερωτήματα είδαμε να αναδύονται και στην διάρκεια της διαχείρισης της παρούσας πανδημίας του COVID-19 φέρνοντας πάλι στο προσκήνιο τη σχέση μεταξύ επιστήμης, πολιτικής και μέσων επικοινωνίας αυτή τη φορά στο πεδίο της βιολογίας και της ιατρικής.