Ιστορία της ζωής μου

Ο Τζάκομο Καζανόβα, Βενετσιάνος, ο "μέγας κυνηγός των ηδονών" και περιπλανώμενος λιμπερτίνος του 18ου αιώνα, αποκαλύπτει στα θρυλικά 12τομα Απομνημονεύματά του τις αναπάντεχες πτυχές της προσωπικότητάς του : τυχοδιώκτης, ταξιδευτής σε όλες τις αυλές και τα καταγώγια της Ευρώπης, χαρτοπαίκτης, μυθιστοριογράφος, ποιητής, λιβελογράφος, θεατρικός συγγραφέας, θεολόγος, ηθικολόγος, μύστης της Καβάλας, τσαρλατάνος, μαθητευόμενος κληρικός και στρατιωτικός, δραπέτης, που αναζήτησε τον έρωτα "μ' εκείνη την αθωότητα της ηδονής που αγγίζει τα πλέον λεπτά συναισθήματα", και που το βλέμμα του φωτίζει την ευρωπαϊκή κοινωνία του 18ου αιώνα.

Οι αφηγήσεις των περιπετειών του -ερωτικών και άλλων- είχαν ήδη γίνει μύθος όσο ζούσε και αποτελούσαν το διαβατήριό του στις αυλές και τα σαλόνια. Αυτές κατέγραψε στο τέλος της ζωής του στα γαλλικά, όταν, γέρος πια, δούλευε σαν βιβλιοθηκάριος σ' έναν πύργο της Βοημίας. Ο Καζανόβα αναπολεί, αρνούμενος να προβάλει στη ζωή τη σκιά της παρακμής του. "Μου αρέσει υπερβολικά να βρίσκομαι μέσα σε έναν σκοτεινό θάλαμο και να βλέπω το φως μέσα από ένα παράθυρο ανοιχτό σ' έναν απέραντο ορίζοντα".

Ο Καζανόβα θα επιμείνει στην απόλαυση της στιγμής, ακόμα κι αν εκείνη έχει παρέλθει. Θα τη μετουσιώσει μέσω της γραφής προσφέροντας ένα απαστράπτον κείμενο που θα επηρεάσει μελετητές και καλλιτέχνες, θα ταυτισθεί με την ηθική των λιμπερτίνων και θα χαρίσει στη λογοτεχνία γοητευτικούς ήρωες που αντλούν σάρκα από τη ζωή και οστά από τη φαντασίωση. Ο 19ος αιώνας θα ανακαλύψει τον "παρεξηγημένο" Καζανόβα και θα δημιουργηθεί ένα ολόκληρο ρεύμα Καζανοβιστών που θα διατρέξει όλο τον 20ό αι., από τον Ντελακρουά, τον Σταντάλ και τον Νερβάλ μέχρι τον Ανδρέα Εμπειρίκο, τον Χένρυ Μίλλερ και τον Φελλίνι.

Ο παρών τόμος περιέχει μερικές από τις ωραιότερες ιστορίες του Καζανόβα, με τις συναντήσεις του με την Μπεττίνα, τον ψευδοευνούχο Μπελλίνο-Τερέζα, τον Ισμαήλ στην Κωνσταντινούπολη και την Κυρία Φ. στην Κέρκυρα, την Εριέττα, την Κ. Κ. στη Βενετία, τον τυχοδιώκτη ερωτύλο Τιρέτα, την Λουκρέτσια και τη Λεονίλντα -μάνα και κόρη-, την Εβραιοπούλα Λία στην Ανκόνα, τη Λέντσικα, την Ειρήνη, αλλά και τον πολύ Βολταίρο στη Γενεύη.

Η έκδοση, σε μετάφραση της Σοφίας Διονυσοπούλου, συνοδεύεται από εισαγωγή του J.-M. Gardair και εκτενές χρονολόγιο.





Κρίσεις



"Θεωρώ τα απομνημονεύματα του Καζανόβα ως την πραγματική Εγκυκλοπαίδεια του 18ου αιώνα. […] Ο Καζανόβα: αυτός ο μέγας εραστής της ζωής που γνώριζε τα πάντα, τον κόσμο, τους ανθρώπους και τα πράγματα και τον τρόπο ζωής όλων των κοινωνικών τάξεων σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, τους δρόμους και τα πανδοχεία, τα πορνεία, τα χαρτοπαίγνια, τις καμαριέρες, τις κόρες των τραπεζιτών και την αυτοκράτειρα της Ρωσίας, για την οποία είχε φτιάξει ένα ημερολόγιο, και τη βασίλισσα της Γαλλίας, με την οποία είχε μια ιδιωτική συνάντηση, τις θεατρίνες και τις τραγουδίστριες της όπερας· αυτός ο Καζανόβα, που για την αστυνομία ήταν επικίνδυνος απατεώνας και στα σαλόνια φάνταζε παίχτης ωραίος ή μάγος, ο λαμπρός ιππότης ντε Σενγκάλτ…

Ο Καζανόβα γλίτωσε από την επιρροή των καθηγητών, των διατριβών, των πανεπιστημίων, γι' αυτό ακριβώς είναι ένας ασυναγώνιστος παιδαγωγός της νεότητος που πάντα θα αγαπάει τη ζωή και τον έρωτα, τις γυναίκες και το κρασί, τις περιπέτειες και την επιτυχία, την απείθεια και το παιχνίδι, την κοινωνία που εξαχρειώνει και την κοσμική ζωή, τις υποθέσεις τιμής που επιδέχονται και λίγη τρέλα, τις επιχειρήσεις χωρίς ελπίδα σαν τη δραπέτευση από τις φυλακές Πιόμπι της Βενετίας, το χρήμα που πετιέται από τα παράθυρα, ένα καλογυμνασμένο σώμα και τον τρόπο να το χρησιμοποιείς έξυπνα και χωρίς ενδοιασμούς. […] Καθώς ο τυχοδιώκτης μας δεν έχει γράψει σε καμιά αναγνωρίσιμη γλώσσα, δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο διεκδίκησης από κανένα έθνος, ώστε να παραμορφωθεί ή να ανασχηματιστεί επισήμως. Ο Καζανόβα κυνήγησε πάντα την τύχη του και την κυνηγάει ακόμα…"

Blaise Cendrars, Pro Domo, 1949

Ο Βενετσιάνος Τζάκομο Καζανόβα έζησε στην Ευρώπη τον 18ο αιώνα.

Στην πραγματικότητα χωρίς κανέναν τίτλο, πότε αξιωματικός, πότε ιεροσπουδαστής και πότε βιολιστής, τι θα έκανε αν είχε μπορέσει ν' αντισταθεί στις ιδιοτροπίες της φαντασίας του ; Κι όμως : έγινε ο μεγαλύτερος τυχοδιώκτης του κόσμου.

Μια ανάλυση του βιβλίου του θα ισοδυναμούσε με ανάλυση της ζωής του κι αυτή ξεφεύγει από τις δυνατότητες οποιασδήποτε γραφίδας. Ούτε ίχνος λογικής, λειψή θρησκευτικότητα, ηθική συνείδηση ακόμα πιο λειψή. Παραπλανώντας τους αφελείς με τις απολαύσεις, ξεπλανεύοντας τις γυναίκες με την αξιοπιστία του· κάτι παραπάνω από τυχερός στο παιχνίδι, θείος αφηγητής, να περιφέρει σε όλη τη γη τα καπρίτσια και την τρέλα του, αλλά και να επιστρέφει πάντα στην ποθητή Βενετία. Εκεί, πότε να τρέχει πίσω από τα κορίτσια με τις μάσκες και πότε να περιδιαβάζει ως αυστηρός και μοσχομυρισμένος αβάς στους κήπους του πάπα· να στιχουργεί για μια όμορφη μαρκησία ή να μονομαχεί για μια χορεύτρια· φοβερός ξιφομάχος και, μαζί μ' όλ' αυτά, ήταν εντιμότατος και μεγαλόψυχος άρχοντας. […]

Ασφαλώς και θα βρεθούν στον κόσμο σοβαροφανείς ξεροκέφαλοι που, στο άκουσμα του ονόματος του Καζανόβα, θα σηκώσουν τους ώμους σαν να λένε "Ουφ! να ένας άνθρωπος που δεν άξιος για τίποτα!" Αλλά κι εκείνους που προτιμούν τη γερμανική συναισθηματολογία δεν θα τους συμβούλευα ν' ανοίξουν το βιβλίο του· ο Καζανόβα είναι ένας άνθρωπος του Νότου. Ο έρωτας, αυτό το φυτό που αλλάζει ανάλογα με την κλίση των ακτίνων του ήλιου, παίρνει μια όψη παράξενη μες στην καρδιά του θαυμαστού τυχοδιώκτη μας."

Alfred de Musset, Le Temps, 20 Μαρτίου 1831