Μειονότητες, θρησκεία και πολιτική

Τι ακριβώς συνέβη με τις παλιές μειονοτικές κοινότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά την διάλυσή της; Πώς οδηγήθηκαν οι αρμένιοι στην εξέγερση και στους διωγμούς; Γιατί αποδεκατίστηκε η μειονότητα των νεστοριανών; Γιατί οι Εβραίοι της Βαγδάτης κατέληξαν, χωρίς να το θέλουν, στα προσφυγικά στρατόπεδα του Ισραήλ; Γιατί οι αραβόφωνοι χριστιανοί της Παλαιστίνης συντάχθηκαν πολιτικά με τους μουσουλμάνους; Ποιες ακριβώς ήταν οι ζυμώσεις στο εσωτερικό αυτών των κοινοτήτων; Πόσο ευθύνονται οι Μεγάλες Δυνάμεις; Πώς εξηγείται η στάση της οθωμανικής εξουσίας και πόσο διέφερε από εκείνη των νεοτούρκων; Ποια πολιτική ακολούθησαν τα διάδοχα καθεστώτα στα νεοσύστατα εθνικά κράτη της Μέσης Ανατολής απέναντι στις μειονότητες που περιήλθαν στην δικαιοδοσία τους; Ποιες ανακατατάξεις, κοινωνικές και πνευματικές, προετοίμασαν το έδαφος για την έλευση της νεοτερικότητας στις παραδοσιακές κοινωνίες της Ανατολής;
Σε αυτά και άλλα συναφή ερωτήματα απευθύνονται τα δύο δοκίμια του Έλι Κεντούρι που παρουσιάζονται εδώ, μαζί με λεπτομερή διευκρινιστικά "Σχόλια" και με μια εκτενή κατατοπιστική "Εισαγωγή" στην προκλητική σκέψη του σημαντικού αυτού στοχαστή.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Γνωρίζουμε τον Ελι Κεντούρι από την ελληνική μετάφραση του σημαντικού έργου του «Ο εθνικισμός», που πρωτοδημοσιεύτηκε στα αγγλικά το 1960 («Κατάρτι», 1999). Το έργο αυτό φανέρωνε έναν πρωτότυπο και αιρετικό στοχαστή, ικανό να ερεθίζει κριτικά τη σκέψη του αναγνώστη. Την εικόνα αυτή επιβεβαιώνουν και τα δύο δοκίμια της παρούσας έκδοσης. Το πρώτο δοκίμιο («Μειονότητες»), γραμμένο το 1952, περιγράφει τη διείσδυση των δυτικών ιδεών και την επίδραση που αυτές άσκησαν πάνω σε παραδοσιακές κοινότητες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Το δεύτερο δοκίμιο («Θρησκεία και πολιτική») παρακολουθεί τις ζυμώσεις που οδήγησαν τον αραβόφωνο ορθόδοξο πληθυσμό της Παλαιστίνης να ταχθεί στο πλευρό των μουσουλμάνων και του αραβικού εθνικισμού κατά το μεσοπόλεμο. Και στα δύο δοκίμια ο Κεντούρι δείχνει ότι η συνάντηση των παραδοσιακών κοινωνιών της Ανατολής με τη δυτική νεωτερικότητα υπήρξε μια τραγική και τραυματική εμπειρία. Η υποδειγματική εισαγωγή που έγραψε ο Παντελής Λέκκας αναδεικνύει την ιδιαίτερη ποιότητα της σκέψης και του έργου του Κεντούρι, ενός στοχαστή που άσκησε κριτική στη νεωτερικότητα από τη σκοπιά της παράδοσης, όχι επειδή ήταν ένας οπισθοδρομικός, αλλά επειδή διαπνεόταν από μια ρεαλιστική και απαισιόδοξη αντίληψη περί πολιτικής.



ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 07/02/2003