Ο εραστής μου ο Ερρίκος

... άλλοι λέγανε πως ο Ερρίκος δεν ήταν άλλο από γάτος. Άλλοι πως ήταν ο ίδιος ο Ερρίκος ο όγδοος, ο αιμοσταγής δήμιος της Αν Μπολέυν, της Τζην Σέυμουρ κι όλων των άλλων, προπάντων όμως της Κέιτ. Της δυστυχούς εκείνης συζύγου του που είχε το όνομα της... Κα: Κατερίνα! Ίσως η υπόθεση αυτή να ήταν ένα άκακο σχόλιο για την ηλικία της απογόνου των Λασκάρεων, που με όλα της τα χρονάκια παρέμενε χαριτωμένη και αξιαγάπητη όταν φορούσε τα μαύρα γούνινα πομ-πον για να καλύψει τ' αυτιά της το βαρύ χειμώνα, και την άνοιξη υποδεχόταν τους φίλους της με μιας αυθεντική κινέζικη ρόμπα ολομέταξη και ολοκέντητη με μεγάλα ροζ και μωβ τριαντάφυλλα, γαρύφαλλα, χρυσάνθεμα. Η αρχοντιά της πάντοτε ήταν διαμφισβήτητη και κάτι σαν αυτοκρατορικός αέρας την ακολουθούσε στο πέρασμά της. Ίσως θα μπορούσε να καταγοητεύσει ακόμα και τον Ερρίκο τον όγδοο σε βαθμό που να γλυτώσει την καρατόμηση, μόνη αυτή... αν τα χαρτιά της Ιστορίας μπερδεύονταν τόσο που να φέρνανε μια Λάσκαρη στον αγγλικό θρόνο!

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Η Νατάσσα Κεσμέτη γνωρίζει πολύ καλά πώς να αξιοποιεί την εικοσαετή και πλέον αφηγηματική της πείρα. Ο λόγος της, διατηρώντας συστηματικά το προνόμιό του να παίζει με τα προσωπεία του Είναι χωρίς να εκφυλίζεται σε ακατάσχετη ροή ανούσιων, μονοσήμαντων πληροφοριών ή ανεπαρκών σχολίων, διασώζει αβίαστα τα φαινόμενα της λογοτεχνικής της, αδιάσειστης κι αμείλικτης, όπως προκύπτει, πραγματικότητας. Υποστηρίζοντας τις ουσιωδέστερες πτυχές των πεζογραφικών της επιλογών, η συγγραφέας δεν αναπαλαιώνει ούτε αναστηλώνει απλώς την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, αλλά τη διαστέλλει προσεκτικά, ώσπου να επιτρέψει να αναφανούν διαδοχικά οι σκοτεινές αφετηρίες, η γκρίζα ζώνη του βίου, τα απώτερα αίτια και αιτιατά των ατυχών ή μη πράξεων και μοιραίων εν πολλοίς παραλείψεών μας. Ο ρεαλισμός τίθεται στην υπηρεσία της συγγραφέως, που έχει δει τα απόκρυφα τοπία, τα απωθημένα των όντων, τις μαρτυρικές αναστολές και επείγεται να φωτίσει, χωρίς αιδώ, ολόκληρη την ύπαρξη. Από την άποψη αυτή «Ο εραστής μου ο Ερρίκος» συνιστά ένα τυπικό δείγμα ανατρεπτικού ρεαλισμού.

Η γλωσσική της κατακτημένη ωριμότητα ενισχύει τις ειδικότερες αυτές αφηγηματικές επιλογές. Η διαχείριση του πρωτογενούς, εξόφθαλμα βιωματικού υλικού διακρίνεται, όπως θα περίμενε κανείς, και για την αισθητική της πληρότητα και για τη λελογισμένη χρήση των εκφραστικών της μέσων. Νευρώδης, σκόπιμα αφαιρετικός, ενίοτε δίσημος, αλλά σε πρώτο πλαίσιο πάντα εύληπτος, ο διηγηματικός λόγος καλεί συχνά τον αναγνώστη να μαντέψει την πιθανή έκβαση της περιπέτειας. Αφήνοντας αρκετά περιθώρια πολλαπλών ερμηνειών, όπως φέρ' ειπείν συμβαίνει στο ενδέκατο διήγημα, που έδωσε τον τίτλο του στο βιβλίο, η εκάστοτε αφηγηματική μονάδα προκαλεί διαρκώς το αναγνωστικό ενδιαφέρον. Κενά συζητήσεων, μετεωρισμοί επιχειρημάτων, άφθονες διακειμενικές συζεύξεις, ηχώ μιας Φύσης - Μάνας, διακοπτόμενοι αναστοχασμοί γύρω από την τέχνη της γραφής, collages ιδεών: ένας κόμβος εμμονών, διαψεύσεων και αυταπατών.

Ο άπραγος πρωταγωνιστής στο τέταρτο κατά σειρά κομμάτι, με τίτλο «Ορμος Αφροδίτης», μαθαίνει προς το τέλος του βίου του ότι ο δεσμός των παραστάσεων, που αποκαλούμε συλλήβδην πραγματικότητα είναι μόνον το τσόφλι του Γίγνεσθαι, το πέπλο, η Μάγια των Ινδών, που αποκρύπτει, ως μια τραγική οφθαλμαπάτη, την άλλη ουσία, το όντως ον, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά η σκοτεινή, τυφλή, πανίσχυρη συμπαντική βούληση, η μετονομασία δηλαδή της θάλασσας, που «πίνει λίγο λίγο τα καράβια, σβήνει τα ίχνη τους, διαρκώς σβήνει και υπάρχει».

Ο κόσμος είναι ασφαλώς το υποχρεωτικό Φάντασμα. Η μείζων φενάκη. Το στρεβλό κι ανάπηρο απείκασμα ενός ιδεατού και, γι' αυτό ακριβώς, κατά πολύ επαρκέστερου προτύπου. Αυτό διατείνονται σε τελευταία ανάλυση εδώ, εξ όλης της διανοίας των, τα αφηγηματικά υποκείμενα στο σύνολό τους. Και το γεγονός αυτό καθ' εαυτό δεν είναι και τόσο βασανιστικό. Βασανιστικό είναι, όταν διαπιστώνει το ανυπεράσπιστο ανθρωπάκι της διπλανής πόρτας ότι άδικα περίμενε μια ολόκληρη ζωή την ανατροπή αυτής της κατάστασης, που ανεχόταν αγογγύστως, που προσπαθούσε επί τόσες δεκαετίες να εκλογικεύσει πεισματικά, αλλά μάταια. Ακόμη κι ο μισοπαράλυτος γιατρός του έκτου κομματιού, με τίτλο «Εκείνα τα ποδάρια», που δικαίωσε απολύτως, όπως πιστεύει, τη ζωή του, στο τέλος θέλγεται από την ιδέα του λυτρωτικού πέρατος, της οριστικής συνάντησής του με τον φασματικό, νεκρό ήδη ανθυπίατρο, της ανέκκλητης απόσυρσής του στο μητρικό μηδέν.

Τα δώδεκα, σύντομα κατά κανόνα, κομμάτια και η γραφο-κεντρική νουβέλα, με τίτλο «Η σκιά του», που απαρτίζουν τον παρόντα τόμο, δεν είναι τίποτε άλλο παρά σπουδές του κενού. Η συνειδητά δημιουργική γλώσσα καλείται ακόμη μια φορά να πει, να ονομάσει, να ταξινομήσει το άδειο. Το γνωστότατο αυτό παράδοξο είναι στην προκειμένη το δέλεαρ των δοκιμών. Ο αινιγματικός εραστής της υπέργηρης κυρίας Κα είναι το αδικαίωτο όνειρο, η θλίψη του κόσμου. Οσον αφορά τον απορούντα μαρμαρογλύπτη από τη Μυτιλήνη, του δωδέκατου διηγήματος, που φέρει τον τίτλο «Μαρμαρογλυφείο», που θέλει εδώ και τώρα να λύσει το αίνιγμα της πλήρους μεταστοιχείωσης του ανθρακικού ασβεστίου σε απόλυτο αισθητικό αντικείμενο, έχοντας πάντα κατά νου την εμπειρία του Ροντέν, θα έλεγα ότι υποστασιοποιεί την αγωνία αλλά και την έλξη του οργανικού βιοσυστήματος να επιστρέψει μια ώρα αρχύτερα στην ανόργανη, φιλήσυχη «τάξη», στη μακαριότητα, με άλλα λόγια, του παρ' ολίγον αποσυνάγωγου «Εκκλησιαστή».



ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 03/02/2006