Η μάχη της Μόσχας (Οκτώβριος 1941 - Φεβρουάριος 1942)

Η Μάχη της Μόσχας σηματοδότησε στην πράξη την τρίτη φάση της επιχείρησης "Barbarossa", της μεγαλύτερης πολεμικής επιχείρησης όλων των εποχών, και αποτέλεσε μια από τις κορυφαίες στιγμές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ενδεχόμενη γερμανική νίκη στη Μόσχα θα είχε αλλάξει δραματικά το γεωστρατηγικό ισοζύγιο ισχύος υπέρ των Γερμανών, αν και δεν θα ήταν ίσως αρκετή ώστε να τους χαρίσει την οριστική επικράτηση στο Ανατολικό Μέτωπο. Ωστόσο, χάρη στη στρατιωτική ιδιοφυία του Ζούκωφ, τον ηρωισμό των στρατιωτών του και την παγίδα του χιονιού, η γερμανική επίθεση κατά της Μόσχας αποκρούστηκε, ενώ αμέσως μετά οι Σοβιετικοί εξαπέλυσαν την πρώτη τους επιτυχημένη αντεπίθεση, υποχρεώνοντας τους Γερμανούς να αμυνθούν για πρώτη φορά σε στρατηγικό επίπεδο. Σε αυτό ακριβώς έγκειται η τεράστια σημασία της συγκλονιστικής μάχης: οι Σοβιετικοί άρχισαν να συνειδητοποιούν πως οι Γερμανοί δεν ήταν αήττητοι. Η πολεμική μηχανή του Γ' Ράιχ αναχαιτίστηκε έξω από τη Μόσχα. Το μόνο που απέμενε πλέον ήταν να συντριβεί. Φυσικά, η ήττα της Wehrmacht στη σοβιετική πρωτεύουσα δεν απέτρεψε τη νέα μαζική επίθεση των Γερμανών το επόμενο καλοκαίρι, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τα σφάλματα της σοβιετικής ηγεσίας και τη φθορά των δυνάμεων των αντιπάλων τους. Ωστόσο, η Μόσχα αποτέλεσε κατά γενική ομολογία την αρχή του τέλους για τους Γερμανούς στο Ανατολικό Μέτωπο. Η αποτυχία τους κατέδειξε ότι, όσο θαρραλέα και αν πολεμούσαν, δεν μπορούσαν να καταβάλουν τον σοβιετικό γίγαντα, παρότι πλησίασαν τόσο πολύ στον στόχο τους. Η επιχείρηση «Taifun», όπως αποκλήθηκε η φιλόδοξη γερμανική προσπάθεια για την κατάληψη της Μόσχας, δεν ήταν τελικά ένας «περίπατος», αλλά μια οδυνηρή προσγείωση στη πραγματικότητα, που ο Χίτλερ και οι πιστοί στρατηγοί του πεισματικά αγνοούσαν όταν κατέστρωναν τα σχέδια συντριβής του ιδεολογικού τους αντιπάλου.