Η σπασμένη στάμνα

Όταν ο Χένρικ Ίψεν [1828-1906] το 1881 έγραφε στη Ρώμη το δέκατο θεατρικό του έργο, τους "Βρυκόλακες", ήταν ήδη 53 ετών, ένας γνωστός και καταξιωμένος θεατρικός συγγραφέας. Το "Κουκλόσπιτο" [1879] είχε προκαλέσει μεγάλη αναταραχή, όμως οι "Βρυκόλακες" επρόκειτο να δημιουργήσουν ακόμα μεγαλύτερη. Ήταν ένα έργο που δεν θα μπορούσε εύκολα να βρει τον δρόμο για τη σκηνή, ούτε καν για τα ράφια των βιβλιοπωλείων.
Αυτή τη φορά ο Ίψεν έφερνε στη σκηνή τη σύγκρουση της ελεύθερης επιλογής του ατόμου με τις κοινωνικές και θρησκευτικές επιταγές, αλλά και τα αποτελέσματα της συντριβής του για χάρη της ηθικής τάξης. Κατηγορήθηκε πως υποστήριζε τον αθεϊσμό, πως προασπιζόταν τον ελεύθερο έρωτα, την ελεύθερη συμβίωση και την άσωτη ζωή, πως ήταν ένας μηδενιστής, πως έφερνε στη σκηνή τη σύφιλη. Χρειάστηκε να περάσουν κάποια χρόνια για να λάμψει το έργο ως φάρος, ως ύμνος για μια ζωή ελεύθερη από τα δεσμά της κοινωνίας και να κατακυρωθεί στα σημαντικότερα κείμενα του παγκόσμιου δραματολογίου.
Στην έναρξη του έργου συναντάμε τους ήρωες σε μια στιγμή χαράς. Το ίδρυμα για το οποίο η κυρία Άλβινγκ δούλεψε σκληρά είναι έτοιμο. Αύριο θα γίνουν τα εγκαίνια. Στο ίδρυμα αυτό, έργο μεγάλης σημασίας για την τοπική κοινωνία, η κυρία Άλβινγκ έχει επενδύσει όλα τα χρήματα του συζύγου της. Για τη μεγάλη μέρα έχει έρθει στην πόλη και ο παλιός φίλος της οικογένειας, ο πάστορας Μάντερς, ο οποίος έχει αναλάβει και την οικονομική διαχείριση του ιδρύματος. Ο Όσβαλντ, ο γιος της, πολλά υποσχόμενος ζωγράφος, έχει έρθει από το Παρίσι. Το Παρίσι ονειρεύεται και η νεαρή ψυχοκόρη της οικογένειας, η Ρεγγίνα, κόρη του μαραγκού Έγκστραντ. Το Παρίσι που της έχει υποσχεθεί ο Όσβαλντ.
Ο τίτλος στα νορβηγικά [Gengagere] σημαίνει αυτοί που επιστρέφουν στη γη, που περπατάνε ξανά πάνω της. Και στο έργο του Ίψεν, όσο πιο μακριά προσπαθούν να ξεφύγουν οι ήρωες από το παρελθόν τους, τόσο πιο έντονα και καταλυτικά το παρελθόν επιστρέφει για να τους στερήσει το μέλλον. (...)