Η ανθρώπινη φύση στην πολιτική σκέψη της νεωτερικότητας

Κάθε πολιτική θεωρία προϋποθέτει μια αντίληψη περί του ανθρώπινου όντος. Στη νεωτερική περίοδο αυτή η αντίληψη εκφράζεται με την τοποθέτηση πάνω στο θέμα της ανθρώπινης φύσης. Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζεται στη φιλοσοφική ανθρωπολογία ο άνθρωπος μπορεί να υποστηρίξει ή να υπονομεύσει την ελευθερία ή την αυτονομία του. Για τον Thomas Hobbes η αρνητικότητα της ανθρώπινης φύσης χρησιμεύει ως θεμέλιο της πολιτικής κυριαρχίας. Η περίπτωση του Άγγλου φιλοσόφου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ακόμη και σήμερα, διότι πολλά από τα στοιχεία της σύγχρονης πολιτικής ζωής και αντίληψης, που συχνά θεωρούνται αυτονόητα, εδραιώνονται αυθαίρετα κατά τον 17ο αιώνα με την θεωρία του Κοινωνικού Συμβολαίου και το μόρφωμα του νεωτερικού Κράτους. Στην παρούσα μελέτη αναλύονται κριτικά οι επιστημολογικές και μεθοδολογικές αρχές του χομπσιανού έργου και καταδεικνύονται οι αντινομίες του. Στην ανάλυση αυτή διαφαίνεται πώς στην πολιτική φιλοσοφία του Hobbes η έννοια της κυριαρχίας διαπλέκεται με το σχήμα του πρώιμου φιλελευθερισμού, καθώς ο κυρίαρχος είναι αυτός που εγγυάται τα δικαώματα, και πώς αυτή η σχέση διαμορφώνει τις κοινωνικοιστορικές συνθήκες του πολιτικού. Υπό αυτό το πρίσμα γίνεται δυνατή η ανάλυση της καταγωγικής σχέσης νεωτερικών και μετανεωτερικώ μορφών εξουσίας με την εν λόγω φιλοσοφική προσέγγιση και η εξέλιξή τους ως τις μέρες μας. Τέλος, με αναφορά σε σύγχρονους του Hobbes στοχαστές όπως ο Spinoza και νεότερους όπως ο Καστοριάδης, η Arendt, ο Agamben, οι Hardt και Negri, ο Foucault εξετάζονται κριτικά τρόποι διεξόδου του υποκειμένου από αυτό το πλέγμα εξουσιών, ενώ εν τέλει η προβληματική μετατοπίζεται από την ανθρώπινη φύση
στο ηθικό υποκείμενο και την επιμέλεια εαυτού.

Περιεχόμενα:

Εισαγωγή
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
Φιλοσοφική ανθρωπολογία και φυσική κατάσταση
Hobbes: Επιστημονική μεθοδολογία - Φιλοσοφική ανθρωπολογία
Φυσική κατάσταση και εγωιστική ανθρώπινη φύση
Φυσικός νόμος και φυσικό δικαίωμα
ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ
Η προστασία του φυσικού δικαιώματος ως θεμέλιο της κυριαρχίας
Το δικαίωμα της ιδιοκτησίας και η υπονόμευση της δημοκρατίας
Ανθρωπολογία των ανταγωνιστικών υποκειμένων: οικουμενικότητα ή ιστορικο-κοινωνική αντανάκλαση και κατασκευή;
ΑΥΤΟΣΥΝΤΗΡΗΣΗ, ΚΑΘΥΠΟΤΑΞΗ ΚΑΙ Η ΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΑΤΟΜΙΣΜΟΥ
Αυτοσυντήρηση και ισχύς, το υπόβαθρο του κοινωνικού συμβολαίου
Επιθυμία και κυριαρχία: το βασίλειο της αναγκαιότητας ενάντια στο βασίλειο της ελευθερίας
Συμβόλαιο και η κατασκευή της πολιτικής κυριαρχίας
ΔΙΤΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ: ΕΧΘΡΟΤΗΤΑ/ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ
Θεμελίωση της απόλυτης κρατικής κυριαρχίας στην εχθρότητα
Κρατική ουδετερότητα: προς τις σύγχρονες μορφές κυριαρχίας
Η ΕΞΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ: ΜΟΡΦΕΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ
Σύγχρονες μορφές εξουσίας και επαναστατικές προτάσεις στην πολιτική φιλοσοφία
Από τα πάθη της ανθρώπινης φύσης στην επιμέλεια εαυτού
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ