Ένα ερωτικό καλοκαίρι

Οριακά πάθη για έναν ώριμο άνδρα

Ο Τσέχος πεζογράφος και δραματουργός Ιβάν Κλίμα(1931-) είναι πολυγραφότατος και πολυμεταφρασμένος συγγραφέας, από τους πιο σημαντικούς της χώρας του. Μολονότι θα μπορούσε να παραμείνει στο εξωτερικό, όπου ταξίδευε για να δίνει διαλέξεις σε πανεπιστήμια, πριν από την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος, εκείνος, σε αντίθεση με τον Κούντερα και τον Σκβορέσκι, προτίμησε να συνεχίζει να ζει και να εργάζεται υπό δυσμενείς, πολύ συχνά συνθήκες, στην αγαπημένη του πόλη, την Πράγα. Συνήθιζε, μάλιστα, να λέει ότι δεν είναι εύκολο για ένα συγγραφέα να διακριθεί μακριά από την πατρίδα του, κάτι που πέτυχαν μόνον ο Κόνραντ και ο Ναμπόκοφ. Και ο Κούντερα; Αυτόν απλώς δεν τον αναφέρει σ’ αυτήν την κατηγορία. Το κοινό ανάμεσά τους, εκτός του ότι ανήκουν στην ίδια γενιά, είναι ότι γράφουν για ιδιωτικά θέματα, μόνο που διαφοροποιούνται ως προς τον τρόπο διαπραγμάτευσής τους. Στην περίπτωση του παρόντος μυθιστορήματος, μάλιστα, ειρωνικός μπορεί να χαρακτηριστεί ο τίτλος, που μοιάζει να παραπέμπει σε ανάλαφρα γεγονότα, αλλά εν τέλει πρόκειται για παιχνίδι του συγγραφέα με τον αναγνώστη.

Το μυθιστόρημα «Ενα ερωτικό καλοκαίρι», το οποίο κυκλοφόρησε το 1972, αναδεικνύει τις συναισθηματικές διακυμάνσεις ενός, ώριμου σε ηλικία, παντρεμένου άντρα, τις αδεξιότητές του στον χειρισμό σημαντικών θεμάτων σχέσεων και εν τέλει την πτώση και τον εξευτελισμό του. Με τριτοπρόσωπη και ενίοτε πρωτοπρόσωπη αφήγηση αποδίδεται η περιπέτεια του βιολόγου, που αναζητεί το ελιξίριο της ζωής και είναι αφοσιωμένος στην οικογένεια και την επιστήμη του. Ξαφνικά, οι βεβαιότητές του κλονίζονται και ο οικείος κόσμος του καταρρέει, όταν γνωρίζει τυχαία σε μια κηδεία, στην οποία –τι ειρωνεία!– η γυναίκα του τον πίεσε να πάει, μια γοητευτική κοπέλα. Η ιστορία είναι τόσο απλή και τόσο καθημερινή, στα χέρια του Κλίμα όμως γίνεται ένα μοναδικό ανθρώπινο δράμα. Οι συναισθηματικές παλινωδίες του ήρωα περιγράφονται λιτά, χωρίς μελοδραματισμούς, ενώ η σταδιακή του κατάπτωση είναι η φυσική κατάληξη μιας λανθασμένης πορείας, της ανώριμης συμπεριφοράς του. Η καθαρή γραφή του Κλίμα τονίζει με τις αδρές πινελιές της τις σκοτεινές διαδρομές του ήρωα που τρέχει προς την ταπείνωση και τον όλεθρο. Σ’ αυτό το οικογενειακό δράμα, όμως, παρεμβάλλεται διακριτικά με νύξεις και το κοινωνικό δράμα της χώρας του συγγραφέα κατά τη διάρκεια του κομμουνιστικού καθεστώτος. Οι ήρωες ζουν σε φτωχικά δωμάτια, στη μαύρη αγορά αναζητούν το ξένο νόμισμα, έχουν δυσκολίες να ταξιδέψουν και δεν βρίσκουν εύκολα στην αγορά είδη πρώτης ανάγκης. Ακόμα και τα πορτοκάλια είναι είδος πολυτελείας!