Το λουτρό της Άρτεμης

"Θα ήθελα να σας μιλήσω για την Άρτεμη και τον Ακταίωνα: δύο ονόματα που ανακαλούν στη μνήμη του αναγνώστη ελάχιστα ή πολλά : καταστάσεις, σχήματα, στάσεις σωμάτων, το θέμα ενός πίνακα, μετά βίας το μύθο. Γιατί απεικονίσεις και διηγήσεις, εκλαϊκευμένες από τις εγκυκλοπαίδειες, περιόρισαν τα δύο ονόματα στην εικόνα και μόνο ενός λουτρού γυναικών όπου ένας παρείσακτος τις αιφνιδίασε…"

"Θα έπρεπε άραγε να ρωτήσουμε τους θεολόγους αν από όλες τις θεοφάνειες υπάρχει μια που να προκαλεί μεγαλύτερη σύγχυση από εκείνη που η θεότητα ντυμένη με το κάλλος της λαμπερής και φονικής παρθένου φανερώνεται στους ανθρώπους και χάνεται; Ή μήπως θα ήταν προτιμότερο να καταφύγουμε σε μάγους, μαίες, αστρολόγους, ακόμη και σε θεόληπτους κυνηγέτες, να μας εξηγήσουν τα ποικίλα εμβλήματά της, το τόξο, τη σελήνη, το σκύλο, τη δάδα, το ελάφι, τα φορέματα των εγκύων γυναικών, τις ράβδους που μαστίγωναν τους εφήβους, τα κυνηγετικά δόρατα, τα άνθη των ιερών δέντρων; θα μας απαντήσουν άραγε αν η κατανόηση τόσων σημείων θα βοηθήσει να συλλάβουμε τη θεοφάνεια μέσα από τα πιο αντιφατικά χαρακτηριστικά της: την παρθενία και το θάνατο, το φως και το σκότος, την αγνότητα και τη λαγνεία."

Τέτοια είναι τα ερωτήματα που θέτει αυτό το κείμενο, μέσα απ' αυτά ο συγγραφέας ερμηνεύει τον μύθο και τον κόσμο. Ας θυμηθούμε μόνο το μύθο που θέλει το θνητό κυνηγό Ακταίωνα να συλλαμβάνει την Άρτεμη γυμνή την ώρα που λούεται μετά το κυνήγι, άοπλη, τον "βιασμό" της θεάς και την τιμωρία του θνητού, που μεταμορφωμένος σε ελάφι, κατασπαράσσεται απ' τα σκυλιά.

Το Λουτρό της Άρτεμης πρωτοδημοσιεύτηκε το 1956.

Ο τόμος αυτός συμπληρώνεται από Επίμετρο με στοιχεία βιογραφίας και εργοβιογραφία του Pierre Klossowski, εκτενείς σημειώσεις και σχόλια της μεταφράστριας, και το κείμενο "Ο λόγος του Ακταίωνα" του Michel Foucault.



Κρίσεις



[…] Το Λουτρό της Άρτεμης, ένα βιβλίο που τόσο μας έχει μαγέψει. Το θέμα του όπως και το έργο των αρχαίων αλχημιστών ή το τόσο νιτσεϊκό θέμα της θείας θηριωδίας, είναι νομίζω η βίαιη εισβολή μιας ρομαντικής φύσης στον παρηκμασμένο χώρο του σχολαστικισμού.

Andre Pieyre de Mandiargues

[…] ένας επικίνδυνος χώρος ανοίγεται όπου τα λόγια, οι μύθοι, οι απάτες του Klossowski που παγιδεύουν και παγιδεύονται, ανακαλύπτουν τη γλώσσα τους. Μια γλώσσα τόσο σημαντική όσο και του Blanchot ή του Bataille…

Michel Foucault

Τα βιβλία του Klossowski είναι πολυδιάστατα: φαντασίωση, κωμωδία και παντομίμα, ζωγραφική και φωτογραφία, θεολογία και μεταφυσική, μυθιστόρημα και, γιατί όχι, πορνογραφία υψηλού επιπέδου.Οι συλλογισμοί και τα διλήμματα κατοπτρίζονται στις διφορούμενες στάσεις του σώματος. Στο Λουτρό της Άρτεμης ο διαζευκτικός συλλογισμός γίνεται μέθοδος ερμηνείας και ανάπλασης του μύθου αλλά και του σωματικού στοιχείου που ενυπάρχει στο μύθο. Σε όλα τα επίπεδα ο Klossowski προβάλλει, αναδιφεί, ερευνά την πιο παράδοξη θεολογία.

Gilles Deleuze

Τα βιβλία του Pierre Klossowski είναι αφηγήματα, ακόμα κι όταν σχολιάζουν μύθους όπως το βαθυστόχαστο βιβλίο του Το Λουτρό της Άρτεμης. Αφηγήματα που διηγούνται, περιγράφουν, αποφαίνονται, προκαλούν. Ορισμένοι θα τα πουν θεολογικά, άλλοι ερωτικά, άλλοι ψυχαναλυτικά. Δεν νομίζω ότι πρέπει να σταθούμε σ' αυτά τα επίθετα. Πάνω απ' όλα όμως εντυπωσιάζει η πρωτοτυπία που σφραγίζεται από μια καινούργια γραφή που πραγματικά διεκδικεί τη μοναδικότητα. Ας διαβάσουμε αυτά τα παράξενα έργα ως τρίτοι, αγνοώντας παντελώς τον συγγραφέα. Θα αισθανθούμε τότε ότι πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό παιχνίδι, που η σοβαρότητά του μας αποκαλύπτεται στο γέλιο, αγγίζοντας προφανώς τη μοίρα του συγγραφέα πριν αγγίξει τη μοίρα του αναγνώστη (για να συντελεστεί έτσι ο κλειστός κύκλος της γραφής).

Maurice Blanchot

Ο Pierre Klossowski ανήκει στους μεγαλύτερους τεχνίτες του γαλλικού πεζού λόγου. Η τέχνη της περιγραφής, ιδιαίτερα όταν μας παρουσιάζει πίνακες ή φωτογραφίες, η τέχνη του πορτρέτου, μπορούν να συγκριθούν με τα πιο μεγάλα κλασικά παραδείγματα. Ο Klossowski, μέσα από τη χριστιανική παράδοση αλλά, όπως προκύπτει από το υπέροχο Λουτρό της Άρτεμης, μια χριστιανική παράδοση πέρα από το χριστιανισμό, αναζητεί συστήματα αναφοράς που του επιτρέπουν να διατυπώσει μια κρίση για τον εαυτό του και τον κόσμο που τον περιβάλλει.

Michel Butor

Βιογραφικά στοιχεία



Ο Pierre Klossowski γεννήθηκε στο Παρίσι στις 9 Αυγούστου 1905. Μικρότερος αδελφός του είναι ο ζωγράφος Balthus. Δύο μεγάλες φιλίες σηματοδοτούν τα νεανικά του χρόνια, του Rilke και του Gide. Ήδη από πολύ νέος γίνεται δεκτός στη λογοτεχνική και καλλιτεχνική κοινότητα του Παρισιού. Στη δεκαετία του 1920 συνδέεται με τον Paulhan και τον Groethuysen, τον Cassou και τον Jouve, με τον οποίο μεταφράζει τα Ποιήματα της τρέλας του Holderlin.
Παράλληλα συνεργάζεται με τον R. Laforgue και την Μαρία Βοναπάρτη και δημοσιεύει, με την ενθάρρυνση του Jean Wahl, τις πρώτες μελέτες του για τον Sade στο Recherches Philosophiques. Το 1934 γνωρίζεται και συνδέεται στενά με τον Bataille, συμμετέχει στην ομάδα Contre-Attaque και αργότερα στο περιοδικό Acιphale. Για ένα διάστημα -ώς το 1945- αποσύρεται από τα εγκόσμια: δόκιμος στους Δομινικανούς, μαθητεύει στις ιερατικές σχολές της Λυών και της Γκρενόμπλ. Το 1947 παντρεύεται. Την ίδια χρονιά δημοσιεύει το Sade, mon prochain, θεμελιώδες έργο που τον καθιερώνει. Δυο χρόνια αργότερα εκδίδεται η Vocation suspendue. Την ίδια εποχή ζωγραφίζει τα πρώτα έργα του. Το 1954 κυκλοφορεί η Roberte ce soir, το 1959 η Rιvocation de l'Edit de Nantes, το 1960 ο Souffleur (θα αποτελέσουν αργότερα την τριλογία Les Lois de l'hospitalitι). Ακολουθούν τα Un si funeste desir, Nietzsche et le cercle vicieux, La monnaie vivante, κ.ά. και τέλος, το 1965, το μυθιστόρημά του Le Baphomet. Έκτοτε ασχολείται αποκλειστικά με την ζωγραφική. Ο Pierre Klossowski έχει μεταφράσει Βιργίλιο, Σουητώνιο, Αυγουστίνο, Nietzsche, Kafka, Benjamin, Wittgenstein, Kierkegaard, Klee και πολλούς άλλους.