Έντεκα λεπτά

Όταν ακολουθείς το δρόμο της συνείδησής σου, τότε θα έρθει η ώρα που το σώμα και η ψυχή θα αναγεννηθούν.

Τα Έντεκα Λεπτά αφηγούνται την ιστορία της Μαρίας, μιας νεαρής Βραζιλιάνας από την επαρχία, που οι πρώτες αθώες, φευγαλέες επαφές της με τον έρωτα της ραγίζουν την καρδιά.
Σε τρυφερή ηλικία, είναι πλέον πεπεισμένη ότι δε θα βρει ποτέ την αληθινή αγάπη. Αντίθετα, είναι βέβαιη πως η αγάπη είναι κάτι τρομερό, που σε κάνει να υποφέρεις. Μια τυχαία συνάντηση με κάποιον στο Ρίο την οδηγεί στη Γενεύη να ονειρεύεται τη δόξα και τα πλούτη, καταλήγει όμως να γίνει πόρνη.
Η πεποίθησή της ότι αγάπη σημαίνει απελπισία και σπαραγμός θα τεθεί σε αμφισβήτηση, όταν γνωρίσει ένα γοητευτικό νεαρό ζωγράφο.
Σε αυτή την οδύσσεια αυτοεπίγνωσης, η Μαρία καλείται να διαλέξει: θα ακολουθήσει το μονοπάτι της σκοτεινής και στείρας σεξουαλικής απόλαυσης ή θα διακινδυνεύσει τα πάντα για να ανακαλύψει το προσωπικό της εσωτερικό φως και μαζί την πιθανότητα του ιερού σεξ, του έρωτα δύο σωμάτων που οι ψυχές τους αγαπιούνται;





ΚΡΙΤΙΚΗ



H ηρωίδα του τελευταίου μυθιστορήματος του Πάουλο Κοέλο Εντεκα λεπτά είναι η Μαρία, ένα κορίτσι που το συναντάμε εντεκάχρονο να ερωτεύεται έναν συμμαθητή της καθώς πηγαίνουν με τα πόδια στο σχολείο στο μικρό χωριό της σε μια επαρχία της Βραζιλίας, το οποίο έχει ένα μόνο μπαρ, έναν κινηματογράφο και ένα υποκατάστημα τράπεζας. Κόρη ενός πλανόδιου εμπόρου και μιας μοδίστρας, η Μαρία από μικρή έχει την τάση να φιλοσοφεί τη ζωή και τον έρωτα. Ακόμη, κρατάει ημερολόγιο, ένα έξυπνο εύρημα του συγγραφέα για να «μπαίνει» μέσα στον κόσμο της ηρωίδας του και να μας φανερώνει τις βαθύτερες σκέψεις της. Παρ' ότι ερωτεύεται ξανά στα 15 της ένα αγόρι που γνώρισε σε λιτανεία της Μεγάλης Εβδομάδας, η Μαρία παρατηρεί ότι «ο έρωτας έχει να κάνει περισσότερο με την απουσία παρά με την παρουσία» - και στο ημερολόγιό της γράφει: «Οταν συναντάμε κάποιον και ερωτευόμαστε, έχουμε την εντύπωση ότι όλο το σύμπαν συμφωνεί μαζί μας», κάτι που είναι ανάλογο αλλά και που παραφράζει το «όταν ερωτευόμαστε όλος ο κόσμος συνωμοτεί υπέρ μας», που είχε γράψει πριν από δέκα χρόνια στον Αλχημιστή του ο Κοέλο.

H αφέλεια και η αθωότητα της Μαρίας διακόπτονται όταν ανακαλύπτει τον αυνανισμό στα εφηβικά της χρόνια. H Μαρία γινόταν ολοένα και πιο όμορφη «λόγω του αέρα που απέπνεε, γεμάτου μυστήριο και θλίψη», κάτι που την έκανε να προσελκύει πολλούς άνδρες. Εβγαινε με τον έναν και τον άλλο και σε ένα από τα πολλά ραντεβού άφησε κάποιον νεαρό να τη διακορεύσει. Στα 17 της χρόνια η Μαρία γράφει στο ημερολόγιό της: «Παρ' όλο που στόχος μου είναι να κατανοήσω τον έρωτα, ακόμα κι αν υποφέρω από τους ανθρώπους στους οποίους έδωσα την καρδιά μου, βλέπω ότι εκείνοι που άγγιξαν την ψυχή μου δεν κατόρθωσαν να ξυπνήσουν το σώμα μου και εκείνοι που άγγιξαν το σώμα μου δεν κατόρθωσαν να αγγίξουν την ψυχή μου».



Οδύσσεια αυτεπίγνωσης



Κάποια μέρα στα 19 της η Μαρία αποφάσισε να πάει στο Ρίο Ιανέιρο να δει πώς είναι η ζωή μακριά από το χωριό της. Εκεί γνωρίζει έναν ελβετό καλλιτεχνικό επιχειρηματία που της προτείνει να πάει στη Γενεύη να γίνει χορεύτρια. H Μαρία το σκέφτεται για λίγο και μετά ενδίδει. Εκεί που θα πάει ένα από τα τρία θα πετύχει: περιπέτεια, λεφτά ή άνδρα. Και η Μαρία διάλεξε να γίνει ο εραστής της περιπέτειας που αναζητεί τον θησαυρό του. Από χορεύτρια πολύ εύκολα έγινε πόρνη πιάνοντας δουλειά στο «Κοπακαμπάνα», ένα ακριβό μπαρ ενός Γιουγκοσλάβου, του Μίλαν. Δεν την εξανάγκασε κανένας, δεν υπάρχει προαγωγός, αλλά οικεία βουλήσει γίνεται πόρνη για οικονομικούς λόγους.

H Μαρία βγάζει μπόλικα λεφτά, στέλνει το μηνιάτικο στη μάνα της και βάζει πρόγραμμα σε έναν χρόνο να επιστρέψει στην πατρίδα της, να αγοράσει ένα αγρόκτημα και να γίνει αγελαδάρισσα, να αγοράσει σπίτι για να μένουν οι γονείς της και, αν είναι τυχερή, να ερωτευθεί έναν συμπατριώτη της και να κάνει οικογένεια.

H Μαρία κατάλαβε νωρίς ότι έπρεπε να τηρεί τρεις κανόνες: να μην ερωτευθεί τον άνθρωπο με τον οποίο κάνει έρωτα, να εισπράττει προκαταβολικά και να μην παίρνει ναρκωτικά. H Μαρία είναι όμορφη, μικρή, οι άνδρες τη θέλουν, μαθαίνει γρήγορα τα μυστικά του επαγγέλματος και στο «Κοπακαμπάνα» ξεπετάει τους πελάτες της στο άψε σβήσε: ακουμπάνε τα 350 φράγκα, παίρνει ο Μίλαν τα 50, πάνε στο ξενοδοχείο και σε 45 λεπτά είναι πίσω στο μαγαζί για τον επόμενο πελάτη. Να σημειωθεί ότι η πληρωμένη ερωτική πράξη διαρκεί έντεκα λεπτά - από εδώ και ο τίτλος του μυθιστορήματος. Να σημειωθεί ακόμη ότι η Μαρία τον ελεύθερο χρόνο τον περνάει στη βιβλιοθήκη.

Σχεδόν τυχαία, κάποια όχι επαγγελματική στιγμή, η Μαρία θα γνωρίσει τον Ραλφ Χαρτ, έναν ταλαντούχο ζωγράφο λίγο μεγαλύτερό της, ο οποίος, παρ' ότι του λέει πως είναι πόρνη, την ερωτεύεται· τον ερωτεύεται και η Μαρία. Ο Ραλφ αγγίζει και την ψυχή της και το κορμί της.

Εκτός από τους τακτικούς και φιλήσυχους πελάτες που πάνε για να περάσουν «έντεκα λεπτά» με τη Μαρία, υπάρχουν και οι ειδικοί πελάτες που έχουν τα βίτσια τους. Ενας από αυτούς είναι ο Τέρενς, ο οποίος αναλαμβάνει να μυήσει τη Μαρία στα μυστικά της ηδονής του πόνου. H Μαρία δέχεται όχι επειδή το θέλει ο πελάτης και βγάζει 1.000 φράγκα αντί 350, αλλά επειδή μέσα από όλα αυτά βλέπει ότι ωριμάζει και ολοκληρώνεται. Οι πολλοί άντρες που γνωρίζει και τους πουλάει το κορμί της και τον χρόνο της, αυτή η παγίδα που βγάζει χρήματα, την οδηγούν κάπου αλλού: στον σπαραγμό, στην κόλαση και στο ιερό σεξ. H Μαρία συνειδητοποιεί ότι πρέπει να περάσει μέσα από την κόλαση για να μη φοβάται τη ζωή. Και ότι πραγματική αγάπη υπάρχει όταν δεν επιχειρεί ο ένας να κάνει ιδιοκτησία του τον άλλο. Και αυτό συμβαίνει μεταξύ της Μαρίας και του Ραλφ.

Ο Κοέλο όμως δεν έγραψε ένα βιβλίο για μια πόρνη αλλά για μια επαρχιωτοπούλα που ήταν για έναν χρόνο πόρνη στη μεγάλη πόλη. Το βιβλίο έχει happy end. Και δεν γινόταν να μην έχει, αφού ο Κοέλο, ένας μεγάλος παραμυθάς παγκοσμίως γνωστός, μεταφρασμένος σε 57 γλώσσες σε 150 χώρες, τόσο γνωστός όσο και ο συμπατριώτης του Πελέ, είναι ένας συγγραφέας στραμμένος προς την εσωτερικότητα του ατόμου και η Μαρία - ναι, ας πάει ο νους του αναγνώστη στην πόρνη που έπλυνε τα πόδια του Ιησού - είναι μια γυναίκα η οποία θέλει να πετάξει στα ουράνια και φαίνεται ότι έχει τις φτερούγες για αυτό το ταξίδι.

Θα ήταν παράλειψη αν δεν τόνιζα την εξαιρετική μετάφραση από τα πορτογαλικά του Δημήτρη Πουρνιά.



Ντίνος Σιώτης

ΤΟ ΒΗΜΑ, 09-11-2003