Η ευγονική δυστοπία

Το βιβλίο αυτό περιγράφει την οργανική συνάφεια των δυο μορφών της ευγονικής, της θετικής και της αρνητικής. Παρακολουθεί επίσης, σε αδρές γραμμές, την πορεία διολίσθησης της επιστημονικής κοινότητας των ευγονιστών, αλλά και των πολιτικών για τη δημόσια υγεία, από τη θετική ευγονική στην αρνητική. Η κυριαρχία της δεύτερης ανακόπτεται αυτονόητα στο τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η αρνητική ευγονική απαξιώνεται και δαιμονοποιείται. Όμως η θετική ευγονική επιβιώνει, παρά τον εξορκισμό της "δίδυμης αδελφής" της. Υφίσταται υβριδικές μεταμορφώσεις και μεταλλάξεις που -έστω και με συγκαλυμμένη μορφή- τείνουν να αποκτήσουν ιδιαίτερη δυναμική στις σύγχρονες κοινωνίες. Άλλοτε, υπό το σχήμα της καλής μάγισσας, η θετική ευγονική γίνεται πεδίο θεμελίωσης της θεραπευτικής γενετικής, άλλοτε λαμβάνει εργαλειακό και δυστοπικό χαρακτήρα («τράπεζες γενετικού υλικού», κλωνοποίηση, ταυτοποίηση μέσω του DNA), άλλοτε υποστυλώνει άτεγκτες δημογραφικές πολιτικές που αλλοτριώνουν το γυναικείο σώμα και καταργούν την ελευθερία της βούλησης (Κίνα), ενώ άλλοτε περιβάλλεται με τον μανδύα του υγιεινιστικού κινήματος εξυπηρετώντας όμως στην ουσία νέες μορφές χειραγώγησης στο πλαίσιο της εντεινόμενης παγκοσμιοποίησης (μεταλλαγμένοι σπόροι, γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα).

Το επίμετρο της ερευνήτριας Ράνιας Γεωργοπούλου θέτει το ερώτημα εάν στην προσπάθεια να επιτελεσθεί "το αδύνατο της ουτοπίας", οι τεχνοεπιστημονικές εξελίξεις της σύγχρονης γονιδιωματικής και γενετικής μηχανικής διαμορφώνουν νέες μορφές "φυλετικής" βίας και παρέχουν βιοτεχνολογικά αναβαθμισμένες δυνατότητες ευγονικών πρακτικών δημιουργώντας μια νέα σειρά ηθικών και κοινωνικών διλημμάτων. Υπάρχει άραγε μια αόρατη κλωστή που συνδέει ιστορικά το ευγονικό κίνημα στο πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα με τη σημερινή πραγματικότητα; Είναι η "ευγονική δυστοπία" θέμα πρωτίστως βιοηθικό, άρα πολιτικό, και όχι επιστημονικό; Μήπως συνιστά επικίνδυνη ευθυγράμμιση με την "ενιαία σκέψη" και στείρα επιστημονικοφανή αιτιοκρατία η πεποίθηση ότι όλα είναι μόνο θέμα γονιδίων;