Λεξικό Ελληνικών ταινιών από το 1914 μέχρι το 2000

Εκδόσεις Γένους

Το Το Λεξικό Ελληνικών Ταινιών είναι μία μοναδική κιβωτός. Περιέχει όλες τις μεγάλου μήκους ταινίες, από τις απαρχές του ελληνικού κινηματογράφου μέχρι το καλοκαίρι του 2000: συνολικά, 2.432 κινηματογραφικές ταινίες μεγάλου μήκους, μυθοπλασίας ή ντοκιμαντέρ, 36 μεγάλου μήκους ταινίες θρησκευτικού περιεχομένου και 1.164 βιντεοταινίες, μαζί με 56 ακόμα φιλμ μεγάλου μήκους πρόσφατης παραγωγής, μερικά από τα οποία προβλήθηκαν πέρυσι στις κινηματογραφικές αίθουσες, ενώ τα υπόλοιπα θα αρχίσουν να προβάλλονται από τον Σεπτέμβριο του 2001.

Το Λεξικό Ελληνικών Ταινιών είναι μία επίμονη καταγραφή όλων των έργων που απαρτίζουν τον ελληνικό κινηματογράφο, μία προσεκτική αποτίμηση και μία προσπάθεια κατανόησής τους. Απευθύνεται σε όλους όσους αγαπούν τον κινηματογράφο γενικά, αλλά και ειδικά, σε όσους "τρέφονται" αποκλειστικά και μόνο με ελληνικές ταινίες. Ενδείκνυται για τον αυριανό μελετητή, ενώ είναι "κατάλληλο" και για όσους βλέπουν με νοσταλγία το παρελθόν της εγχώριας κινηματογραφικής Τέχνης.

Το Λεξικό Ελληνικών Ταινιών προσφέρει λεπτομερείς περιγραφές όλων των μεγάλου μήκους ελληνικών ταινιών, που γυρίστηκαν στην Ελλάδα (ή το εξωτερικό), από το 1914 μέχρι σήμερα. Κάθε λήμμα του περιλαμβάνει τον αρχικό τίτλο μιας ταινίας και τους τυχόν μεταγενέστερους τίτλους της, το έτος κυκλοφορίας της, αν είναι έγχρωμη ή ασπρόμαυρη, τη διάρκειά της, την εταιρεία παραγωγής της και τα ονόματα των βασικών συντελεστών της: σκηνοθέτη, σεναριογράφου, διευθυντή φωτογραφίας, μουσικοσυνθέτη ή μουσικού επιμελητή, χορογράφου και ηθοποιών, σύνοψη της υπόθεσης και (σε κάπου 400 ταινίες) σχόλιο του συγγραφέα για την ξεχωριστή σημασία της ή ένα απόσπασμα κριτικής δημοσιευμένης σε ελληνική ή ξένη εφηρίδα ή περιοδικό. Επίσης, μνημονεύονται τα βραβεία και οι διακρίσεις που έχει αποσπάσει, συμμετέχοντας επίσημα σε φεστιβάλ κινηματογράφου του εξωτερικού. Σε δύο ξεχωριστά παραρτήματα αναφέρονται όλα τα βραβεία και οι διακρίσεις του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και όλα τα Κρατικά Βραβεία.






ΚΡΙΤΙΚΗ



Μια από τις εγγενείς αδυναμίες των μελετητών του ελληνικού κινηματογράφου ήταν η έλλειψη μιας έγκυρης πηγής που να δίνει βασικές πληροφορίες για την παραγωγή ταινιών ­ για τους τίτλους που έχουν παραχθεί από τις απαρχές ως σήμερα, τους συντελεστές, το θέμα... Παρά το γεγονός ότι κατά καιρούς, ιδίως μετά τη δεκαετία του 1960, υπήρξαν εκδόσεις που, υπό τη μορφή των ετήσιων αλμανάκ κυρίως, καταλογογραφούσαν την ελληνική κινηματογραφική παραγωγή (το δυσεύρετο σήμερα Αλμανάκ του Βασίλη Γεωργιάδη τα τέλη της δεκαετίας του 1960 και τα πρώτα χρόνια του 1970, οι ετήσιες εκδόσεις του Χρονικού του Ασαντούρ Μπαχαριάν μετά τη δικτατορία, τα ετήσια Αλμανάκ της Πανελλήνιας Ενωσης Κριτικών Κινηματογράφου τα τελευταία χρόνια...), έλειπε από τη βιβλιογραφία μια έκδοση που να παρέχει το σύνολο των βασικών πληροφοριών. Το κενό καλύπτει εφεξής το Λεξικό Ελληνικών Ταινιών από το 1914 μέχρι το 2000 του κριτικού κινηματογράφου Δημήτρη Κολιοδήμου. Στο Λεξικό καταγράφονται συνολικά 2.432 κινηματογραφικές ταινίες μεγάλου μήκους (με υπόθεση ή και ντοκυμαντέρ), ενώ σε τρία παραρτήματα καταλογογραφούνται 36 ακόμη μεγάλου μήκους ταινίες θρησκευτικού προσηλυτισμού, 1.164 βιντεοταινίες αλλά και οι 56 ταινίες της πιο πρόσφατης παραγωγής. Κάθε λήμμα περιλαμβάνει τον αρχικό τίτλο της ταινίας, ενδεχόμενους άλλους τίτλους με τους οποίους προβλήθηκε, το έτος κυκλοφορίας της, αν είναι έγχρωμη ή ασπρόμαυρη, τη διάρκειά της, την εταιρεία παραγωγής και τα ονόματα των βασικών συντελεστών της (σκηνοθέτης, διευθυντής φωτογραφίας, μουσικός ή μουσικός επιμελητής, ηθοποιοί κτλ.), τα βραβεία και τις διακρίσεις της. Σε όλα τα λήμματα εξάλλου παρατίθεται μικρή σύνοψη της υπόθεσης ενώ ορισμένες από τις ταινίες, οι θεωρούμενες σημαντικότερες, συνοδεύονται από μικρή σχολιαστική παράγραφο του συγγραφέα ή κάποιου άλλου κριτικού. Σε δύο ακόμη παραρτήματα καταγράφονται όλα τα βραβεία και οι διακρίσεις του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και τα κρατικά βραβεία. Η έκδοση συμπληρώνεται με πολλές ασπρόμαυρες φωτογραφίες.

Ο Δημήτρης Κολιοδήμος για πολλά χρόνια καταγίνεται με αυτού του τύπου τις εργασίες. Στο ενεργητικό του, μεταξύ άλλων, έχει τη σημαντική έκδοση-εργαλείο 70 χρόνια ξένος κινηματογράφος στην Ελλάδα (Ledra Press, 1996), όπου καταγράφονται όλες οι ξένες ταινίες που έχουν προβληθεί στη χώρα μας, με τον ξένο τίτλο, τον σκηνοθέτη τους αλλά και τις διάφορες εκδοχές ελληνικών τίτλων με τους οποίους οι ταινίες προβλήθηκαν ή επαναπροβλήθηκαν. Παρά την κατάκτηση της μεθόδου όμως, είχε να αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα ­ κυρίως δε την έλλειψη αξιόπιστων πηγών, ιδίως για τις προ του 1958 ταινίες (πριν δηλαδή από την κυκλοφορία του κλαδικού περιοδικού Τα Θεάματα, το οποίο κατέγραφε συστηματικά ανά εβδομάδα την κινηματογραφική κίνηση) αλλά και για όσες από τις μεταγενέστερες παρήχθησαν στο περιθώριο της κατεστημένης παραγωγής είτε δεν είχαν την τύχη να βρουν εταιρεία εμπορικής διανομής. Στα προβλήματα που αντιμετώπισε ασφαλώς ήταν και οι διπλές εγγραφές ονομάτων, τίτλων, καθώς και η καταχώριση στις πηγές ορισμένων λανθασμένων πληροφοριών. Τελικά, πάντως, τα λάθη και οι ανακρίβειες που παρεισέφρησαν είναι ελάχιστα, αν ληφθεί μάλιστα υπόψη ο όγκος της εργασίας του. Δυστυχώς, κάποια από αυτά τα λάθη και τις ανακρίβειες (όπως αυτό στο λήμμα Ντανίλο Τρέλες: Ο φημισμένος ανδαλουσιανός μουσικός του Σταύρου Τορνέ [σελ. 324], στο οποίο ο Τορνές, που δεν παίζει καν, εμφανίζεται ως πρωταγωνιστής, λάθος το οποίο εμφανίζεται και στη λεζάντα φωτογραφίας του πραγματικού πρωταγωνιστή Στέλιου Αναστασιάδη, ή όπως στον Μπαλαμό του ίδιου σκηνοθέτη, όπου εμφανίζεται δεύτερος διευθυντής φωτογραφίας ο Φίλιππος Κουτσαφτής, που δεν εργάστηκε ποτέ, ενώ κάποιες λήψεις στην ταινία έκανε ο Σάκης Μανιάτης) έχουν γίνει σε σημαντικές ταινίες της κινηματογραφίας μας, που ενδεχομένως θα απασχολήσουν μελετητές του μέλλοντος. Ευτυχώς, λάθη τέτοιου τύπου και λίγα είναι και ελέγξιμα με μια απλή διασταύρωση άλλων, συμπληρωματικών πηγών.

Μια σημαντική εργασία αναφοράς, που θα γινόταν ακόμη πιο χρηστική αν κυκλοφορούσε σε μορφή ψηφιακού δίσκου, αφού θα δινόταν η δυνατότητα σύντομης και αξιόπιστης παραπομπής σε πρόσωπα κυρίως που, υπό διαφορετική ειδικότητα, συνέβαλαν στην παραγωγή πολλών ταινιών. Τέτοιου είδους παραπομπές υπό τη σημερινή μορφή είναι αδύνατες καθ' όσον από την έκδοση απουσιάζει ευρετήριο προσώπων και τίτλων. Βεβαίως η παράλειψη αυτή είναι ευεξήγητη. Αν υπήρχε ευρετήριο, το βιβλίο θα έπρεπε να είναι σχεδόν διπλάσιο σε όγκο ­ και η εργασία της παραγωγής του θα απαιτούσε πολύ ακόμη κόπο και χρόνο.



ΗΛΙΑΣ ΚΑΝΕΛΛΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ , 23-12-2001