Ανάλυση περιεχομένου

Μια μελέτη πάνω σε κάποια μέθοδο κοινωνικής έρευνας συχνά διατρέχει τον κίνδυνο να καταλήξει σε απλουστεύσεις σχετικά με τους τρόπους «ορθής» εφαρμογής της, οι οποίες ναι μεν βοηθούν τον αρχάριο να πάρει μια ιδέα αλλά ουδόλως προσφέρουν στον προβληματισμό πάνω στους τρόπους με τους οποίους δουλεύουν οι κοινωνικοί επιστήμονες. Για να πάει κανείς ένα βήμα πιο πέρα από τις συνταγές πρέπει να θέσει ερωτήματα που έχουν να κάνουν με την εξέλιξη κάποιας τεχνικής ή μεθόδου και των επιμέρους προσεγγίσεών της, τις συνθήκες που επέτρεψαν ή διευκόλυναν την αποδοχή της από κάποιο κύκλο κοινωνικών επιστημόνων στα πλαίσια κάποιας μεθοδολογικής οπτικής, τη φύση των ερωτημάτων που έθεσε ή έκανε δυνατό να τεθούν, αλλά και τη συνάφεια ή την αντίθεσή της με άλλες επιστημονικές παραδόσεις και τεχνικές. Τέτοια ερωτήματα προϋποθέτουν την αντιμετώπιση των κοινωνικών επιστημών ως δυναμικών και διαρκώς εξελισσόμενων πλαισίων σκέψης και δράσης και όχι ως κλειστών συνόλων από παγιωμένους μηχανισμούς παραγωγής επιστημονικών γνώσεων.

Βασική επιδίωξη του βιβλίου αυτού είναι να εξεταστούν κριτικά σημαντικές εφαρμογές της ανάλυσης περιεχομένου σε εμπειρικές έρευνες πάνω στην επικοινωνία, από τα τέλη του 19ου αιώνα έως και τις ημέρες μας, στα πλαίσια της ευρύτερης προβληματικής και του διαλόγου, επιστημονικού ή μη, από τον οποίο πήγαζαν και στον οποίο επιδίωκαν και επιδιώκουν να συμβάλουν. Συνεπώς στα πλαίσια αυτού του εγχειρήματος, η ανάλυση περιεχομένου δεν απομονώνεται για να εξεταστεί ως ένα ακόμη από τα διάφορα εργαλεία που είναι στη διάθεση κάθε κοινωνικού επιστήμονα, αλλά ως μια «οικογένεια» τρόπων επιστημονικής σκέψης και δράσης ιστορικά, κοινωνικά, πολιτικά, πολιτισμικά, τεχνολογικά και ιδεολογικά προσδιορισμένων. Στο βιβλίο αυτό αναλύονται και σχολιάζονται δεκάδες ποσοτικές και ποιοτικές μελέτες ανάλυσης περιεχομένου, έτσι ώστε ο ενδιαφερόμενος ερευνητής να μπορέσει να σχηματίσει όσο το δυνατό πληρέστερη άποψη όχι μόνο γύρω από την εξέλιξη της μεθόδου και των εργαλείων της μέσα στο χρόνο αλλά και για τις δυνατότητες και τους περιορισμούς της, ώστε να επιλέξει και να εφαρμόσει την καταλληλότερη προσέγγιση και τεχνικές, σύμφωνα με τους σκοπούς της έρευνάς του και τη φύση του υλικού του.