Αγγίζοντας την ψυχή του πατέρα μου

Ο Τζάμλινγκ Νοργκάι είναι γιος του θρυλικού Τένζινγκ Νοργκάι Σέρπα, του πρώτου ανθρώπου που ανέβηκε στην κορυφή του Έβερεστ, το 1953, μαζί με τον Έντμουντ Χίλαρι. Το 1996 έκανε πραγματικότητα το όνειρο μιας ζωής: ανέβηκε κι αυτός στη «στέγη του κόσμου».
Η αφήγηση της δικής του ανάβασης είναι διανθισμένη με άγνωστες λεπτομέρειες από την ιστορική ανάβαση του πατέρα του, είναι μια περιήγηση στην ανθρωπογεωγραφία των Ιμαλαΐων και ταυτόχρονα μια από τις καλύτερες περιγραφές της καταστροφικής ορειβατικής σεζόν του 1996, που από λάθη και αλαζονεία χάθηκαν στο Έβερεστ ανθρώπινες ζωές.
Ο Τζάμλινγ βλέπει το εγχείρημά του σαν προσκύνημα κι όχι σαν κατάκτηση της ψηλότερης κορυφής του κόσμου. Θέλει να καταλάβει τι ώθησε τον πατέρα του ν' ανέβει στο βουνό και τι διδάχτηκε. Προσεγγίζει το Έβερεστ με σεβασμό και αγάπη, προσδίδοντας στην «απόλυτη» αυτή περιπέτεια την πνευματικότητα που λείπει από τους περισσότερους Δυτικούς ορειβάτες.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Στις 29 Μαΐου 1953 ο νεοζηλανδός μελισσοκόμος Εντμουντ Χίλαρι και ο Σέρπα Τένζινγκ Νοργκάι, μέλη μιας μεγάλης βρετανικής ομάδας ορειβατών, κατόρθωσαν να φτάσουν στην κορυφή του Εβερεστ, σε ύψος 8.848 μέτρων, ανεβαίνοντας από τη μεριά του Νεπάλ - υπάρχει και μία ακόμη διαδρομή, από το Θιβέτ. Πολλά χρόνια αργότερα, το 1996, ο Τζάμλινγκ Νοργκάι, γιος εκείνου του Σέρπα (Σέρπα ονομάζεται ο βουδιστικός λαός που ζει γύρω από το όρος Εβερεστ, το Τσομολούνγκμα στη θιβετιανή γλώσσα), πήρε μέρος ως αρχηγός αποστολής στην κατάκτηση της ίδιας κορυφής, με σκοπό την κινηματογράφηση του θρυλικού βουνού. Το Αγγίζοντας την ψυχή του πατέρα μου αναφέρεται στη συγκεκριμένη ανάβαση του υιού Νοργκάι και είναι γραμμένο από τον ίδιο σε συνεργασία με τον Μπρόουτον Κόμπερν, συγγραφέα του διεθνούς μπεστ-σέλερ Εβερεστ, το ανελέητο βουνό, το προλογίζει δε ο Δαλάι Λάμα, ο θρησκευτικός ηγέτης των βουδιστών του Θιβέτ, ο οποίος ζει δεκαετίες ολόκληρες εξόριστος, ύστερα από την προσάρτηση της χώρας του στη Λαϊκή Κίνα.

Την εισαγωγή στο βιβλίο υπογράφει ένας γνωστός στους έλληνες αναγνώστες ορειβάτης, ο δημοσιογράφος Τζον Κρακάουερ, συγγραφέας του βιβλίου Χωρίς οξυγόνο (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη, βλέπε τα «Βιβλία» της 12ης Νοεμβρίου 2000). Ο Κρακάουερ, ο οποίος είδε πέντε από τους συντρόφους του να σκοτώνονται από μια τρομερή χιονοθύελλα, έγραψε ένα χρονικό για την κατάκτηση του βουνού που κατέληξε σε τραγωδία αλλά ταυτόχρονα και ένα βιβλίο για την εμπορευματοποίηση του Εβερεστ. Αντίθετα, ο Τζάμλινγκ Νοργκάι αντιμετωπίζει την ανάβαση ως διττό προσκύνημα: προσκύνημα στη μνήμη του διάσημου στον αγγλόφωνο κόσμο πατέρα του και ταυτόχρονα προσκύνημα με βάση την πανάρχαια θιβετιανή αντίληψη ότι το Εβερεστ είναι κατοικία θεών. Εκατοντάδες χιλιάδες λέξεις έχουν γραφτεί για την τρομερή χιονοστιβάδα που προκάλεσε την καταστροφή στο Εβερεστ το 1996. Το βιβλίο του υιού Νοργκάι, το δέκατο έβδομο που εκδίδεται γι' αυτή την τραγωδία, δεν είναι μόνο η εξιστόρηση μιας ανάβασης στη Στέγη του Κόσμου αλλά και η αφήγηση της ζωής του συγγραφέα του. Είναι δε το δεύτερο βιβλίο που γράφεται από έναν Σέρπα· το πρώτο ήταν η αυτοβιογραφία του πατέρα του, του τιμημένου από τη βασίλισσα Ελισάβετ (όταν ο Χίλαρι έλαβε το χρίσμα του ιππότη, ο 39χρονος Νοργκάι, γεννημένος στο Θιβέτ, μεγαλωμένος στο Νεπάλ, κάτοικος Ινδίας, έλαβε το παράσημο του Γεωργίου, τη μεγαλύτερη διάκριση που μπορεί να απονεμηθεί σε μη βρετανό πολίτη).



Θρησκευτική μεταμόρφωση



Ο υιός Νοργκάι, όπως δηλώνει και ο τίτλος του βιβλίου του, μιλάει για την περίπλοκη και συναισθηματικά φορτισμένη σχέση με τον πατέρα του, ο οποίος για πολλούς υπήρξε ήρωας. Γεννήθηκε δεκατρία χρόνια μετά την αναρρίχηση στο Εβερεστ και φοίτησε σε ένα από τα πιο αριστοκρατικά ιδιωτικά σχολεία της Ινδίας, το Σεν Πολ. Μετά πήγε στις Ηνωμένες Πολιτείες, σπούδασε σε ένα κολέγιο στο Γουισκόνσιν, έμεινε αρκετά χρόνια στην Αμερική και όταν πέθανε ο πατέρας του, το 1986, η επιθυμία να ανεβεί και αυτός στο θρυλικό βουνό έγινε πιο έντονη. Οταν τον κάλεσαν να πάρει μέρος σε αποστολή στο Εβερεστ, ο Τζάμλινγκ δέχθηκε, ρισκάροντας την ίδια του τη ζωή (όπως άλλωστε συμβαίνει πάντοτε με τους συμπατριώτες του που κάνουν την ίδια δουλειά). Το σημαντικό που συνέβη στη ζωή του αφηγητή δεν είναι ασφαλώς η ανάβαση στο θρυλικό βουνό αλλά η θρησκευτική του μεταμόρφωση. Διότι ως εκείνη τη στιγμή, μολονότι είχε ανατραφεί ως βουδιστής, δεν ένιωθε θρησκευτικά αισθήματα. Αντιθέτως, σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν σκεπτικιστής, έως κυνικός, και είχε αμφιβολίες σχετικά με τον βουδισμό. Ωσπου αποφάσισε να συμβουλευθεί διάφορους γκουρού, όπως τον λάμα Τσατράλ Ριμπότσε, έναν σεβάσμιο μοναχό του θιβετιανού βουδισμού, κάτοικο της Δυτικής Βεγγάλης - οι λάμα δίνουν χρησμούς στους πιστούς που τους επισκέπτονται. Το αποκορύφωμα της θρησκευτικής του μεταστροφής ήταν η καταστροφή της 10ης Μαΐου 1996, όταν η χιονοθύελλα που σκότωσε εννέα ανθρώπους στο Εβερεστ προκάλεσε μέσα του τεκτονικές αλλαγές.

Ο Νοργκάι αφηγείται την επίσκεψή του και σε άλλους λάμα, όπως τον Γκεσέ Ριμπότσε, ο οποίος ζούσε στο Κατμαντού και ήταν γνωστός για τους ακριβείς χρησμούς του, πράγμα το οποίο συνέβαλε στη διάδοση της φήμης του, η οποία επεκτάθηκε όταν υπάλληλοι ξένων πρεσβειών στην πρωτεύουσα του Νεπάλ τον επισκέπτονταν για να ζητήσουν τη συμβουλή του. (Ο συγκεκριμένος λάμα τον εφοδίασε με φυλαχτά, δηλαδή ιερά λείψανα που αποτελούνταν από μαλλιά και νύχια μεγάλων λάμα ανακατωμένα με βότανα, κομποσκοίνια για προστασία, άμμο μαζί με σπυριά ρυζιού κ.ά.) Στη συνέχεια μιλάει για το πρακτικό μέρος της ορειβασίας (τρεις τόνοι εφόδια και προμήθειες είχαν φτάσει από τις ΗΠΑ, ήτοι τρόφιμα, ορειβατικό υλικό, σκηνές, φιάλες οξυγόνου, σκοινιά, κονσέρβες ζαμπόν, χαρτιά υγείας, κινηματογραφικό φιλμ), για το παρόν και το παρελθόν του Κατμαντού, που είναι πλέον μια σύγχρονη πόλη, αλλά και τα ήθη και τις παραδόσεις της φυλής των Σέρπα. Ο Νοργκάι θυμίζει ότι το σπορ της αναρρίχησης στο Εβερεστ είναι ακριβό, δεν είναι κατάλληλο παρά μόνο για πλούσιους ορειβάτες, οι οποίοι με το χόμπι τους αυτό ενισχύουν σημαντικά τα εισοδήματα του Νεπάλ. Ακόμη, κάνει γνωστό ότι στο Εβερεστ υπάρχουν σκόρπια άταφα πτώματα ανθρώπων που ξεκίνησαν να το κατακτήσουν αλλά δεν τα κατάφεραν. Οι περισσότεροι θάνατοι, υπογραμμίζει, οφείλονται στο μεγάλο υψόμετρο, στην κακοκαιρία, στα απρόσμενα ατυχήματα. «Τα περιθώρια λάθους στο Εβερεστ» τονίζει «είναι εξαιρετικά μικρά».

Το Αγγίζοντας την ψυχή του πατέρα μου (περιέχει και 24 σελίδες με έγχρωμες φωτογραφίες από την αποστολή του 1996 και την ιστορική ανάβαση του πατέρα του συγγραφέα το 1953) μπορεί να ενθουσιάσει όσους διψάνε για πληροφορίες σχετικά με τον πολιτισμό της Ινδίας, του Νεπάλ, του Θιβέτ, που παθιάζονται με τα ταξίδια στην Απω Ανατολή, που μελετούν τις ανατολικές φιλοσοφίες και γοητεύονται από τον βουδισμό, τον ινδουισμό και άλλες παρεμφερείς θρησκείες, αλλά και εκείνους που αρέσκονται σε κάθε είδους περιπέτειες.



Φίλιππος Φιλίππου (συγγραφέας)

ΤΟ ΒΗΜΑ , 30-03-2003