Η παρακμή του αστικού πολιτισμού

Πρόκειται για μια συνολική θεώρηση του σύγχρονου κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού, της δυτικής (και ειδοποιώς αμερικανικής) μαζικής δημοκρατίας. Η σκέψη του Κονδύλη εκκινεί από μια διαπίστωση, που για να την κάνει κανείς, χρειάζεται να επισκοπεί μακρές περιόδους της ιστορίας του δυτικού πολιτισμού: τη διαπίστωση ότι ο δυτικός πολιτισμός των Νέων Χρόνων (από την Αναγέννηση και εντέυθεν) δεν είναι συνεχής και αδιάσπαστος, αλλά ότι από τις αρχές του 20ού αιώνα επήλθε μια τομή, που έχει δρομολογήσει αναντίστρεπτες εξελίξεις. Πρόκειται για μια "αλλαγή παραδείγματος", για μια μετάβαση από τον αστικό, στο μαζικοδημοκρατικό τρόπο σκέψης και ζωής. Ο Κονδύλης ανατέμνει τις αξίες και τα προτάγματα του ολιγαρχικού αστικού φιλελευθερισμού του 19ου αιώνα και προχωράει σε μια περιγραφή του τι έχει συμβεί μέχρι σήμερα, τόσο στην παραγωγική, όσο και στην ιδεολογική σφαίρα, εξηγώντας γιατί είναι άσκοπο να συνεχίζουμε στον 21ο αιώνα, να σκεφτόμαστε με βάση τα σχήματα ασκέψης του 19ου αιώνα.
Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό βιβλίο - πυξίδα, στη χαοτική πραγματικότητα που βιώνουμε. Βοηθάει τον αναγνώστη να κατανοήσει τα βαθύτερα προτάγματα του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού, να αντιληφθεί τη σχέση μεταξύ culture και civilisation στη σύγχρονη Δύση και να διαγνώσει τα αδιέξοδα της πορείας της παγκοσμιοποίησης του αμερικανισμού.

Ένα πολύ σημαντικό και καθόλα αξιοπρόσεκτο θεωρητικό έργο αποτελεί το βιβλίο αυτό του φιλόσοφου Π. Κονδύλη.
Σύμφωνα λοιπόν με το σ. δύο θεμελιώδεις ανατροπές στην ιστορία των ιδεών έχουν δρομολογήσει προ πολλού την πορεία της σημερινής κοινωνίας οδηγώντας την στα όρια της μαζικής δημοκρατίας και της μεταμοντέρνας εποχής.
Η πρώτη ήταν η αντικατάσταση του εναρμονιστικού- συνθετικού τρόπου σκέψης από τον αναλυτικό- συνδυαστικό που είχε ως αποτέλεσμα την κατάτμηση του Όλου σε επιμέρους στοιχεία και κατόπιν το συνδυασμό αυτών σύμφωνα με την αρχή του πλουραλισμού και της ποικιλομορφίας. Η δεύτερη ήταν ο εξοβελισμός της ουσίας από τα πράγματα και η μετατροπή αυτών σε δομικές συνθέσεις δίχως ιεραρχήσεις και άλλες αξιολογικές προσδοκίες.
Οι αλλαγές αυτές στον τομέα του πνεύματος συνοδοιπόρησαν, σχεδόν ταυτόχρονα, με γενικότερες οικονομικές και πολιτικοκοινωνικές μεταβολές στο πεδίο της κοινωνικής οργάνωσης, όπως ήταν η εκβιομηχάνιση και οι συνακόλουθες έκλειψη της σπανής των αγαθών και επικράτηση του καταναλωτικού πνεύματος, όπως και η διεύρυνση της μαζικής δημοκρατίας σε όλο τον 20ο αιώνα. Όλα αυτά πυροδότησαν μια ολόκληρη αλυσίδα μεταβολών τόσο στην φιλοσοφία και τις επιστήμες όσο και στις τέχνες και γενικότερα στη νοοτροπία του σύγχρονου ανθρώπου με αποτέλεσμα την κυριαρχία στη σημερινή κοινωνία ενός ηδονιστικού πνεύματος καθώς και της επιταγής της ατομικής αυτοπραγμάτωσης.
Η μετανεωτερική εποχή είναι ( αντίθετα από ότι πιστεύουν πολλοί! ) όχι γέννημα της σύγχρονης εποχής αλλά η κατάληξη μιας μακράς περιόδου πολύ σημαντικών μεταβολών που ξεκίνησε πριν 150 περίπου χρόνια και εξελίχθηκε μετά την πολιτιστική επανάσταση των δεκαετιών ’60 κ ’70 ( βλ. Μάης ’68) με αλματώδη βήματα οδηγώντας στην κατάρρευση των αξιών και των αρχών του αστικού φιλελεύθερου πολιτισμού.
Έξοχη πραγματικά η «κατάδυση» σε μεγάλο βάθος ανάλυσης που επιχειρεί σε πολλά σημεία του κειμένου ο σ., ο οποίος ως φαίνεται κατέχει πάρα πολύ καλά το θέμα του. Κάποιες από τις παρατηρήσεις του ωστόσο φαντάζουν λίγο ξεπερασμένες τώρα, αφού σήμερα - εν έτι 2010- το έργο κλείνει μια 20ετία ζωής. Πιθανότατα ο Κονδύλης να το είχε ξαναδουλέψει αν δεν τον προλάβαινε εντελώς απροσδόκητα ο θάνατος…
Εξαιρετική επίσης η εισαγωγή όπου αναλύεται πολύ καλά γιατί η Ελλάδα δεν απέκτησε ποτέ πραγματική αστική τάξη.
Πάρα πολύ καλό!