Ατομικισμός, επανάσταση και δημοκρατία

Ο Αλέξης ντε Τοκβίλ, ο στοχαστής του 19ου αιώνα, θεωρείται πλέον σύγχρονός μας. Οι μελέτες που αφιερώνονται κάθε χρόνο, και από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού, στην εξαιρετικά διορατική του σκέψη είναι πάρα πολλές.

Το ανά χείρας βιβλίο προσπαθεί να εξηγήσει τους λόγους για αυτό το διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον. Οι διεισδυτικές αναλύσεις του Τοκβίλ για την αμερικανική κοινωνία, που "υποχρεώνουν" τους Αμερικανούς ακόμα και στις μέρες μας να αναζητούν στα γραπτά του εξηγήσεις για όσα συμβαίνουν γύρω τους, είναι ασφαλώς ένας από αυτούς.

Το έργο του όμως δεν είναι μόνο αμερικανοκεντρικό. Τα όσα έγραψε για τον ατομικισμό και την πολιτική απάθεια αναδεικνύονται ως οι κατεξοχήν προβληματικές που καθιστούν τη σκέψη του επίκαιρη. Η ανάλυση της με κάθε όρο επιδίωξης της υλικής ευδαιμονίας, που αποτελεί τον αποκλειστικό ορίζοντα του σύγχρονου ατόμου, υποδεικνύεται ως στοιχείο στο οποίο πρέπει να εγκύψει ο αναγνώστης. Ταυτόχρονα, η πρόβλεψη του Τοκβίλ -ενός συγγραφέα ο οποίος ζει σε μια εποχή διαρκών επαναστατικών αναστατώσεων- ότι οι κοινωνίες μας δεν κινδυνεύουν από επαναστάσεις αλλά από συντηρητισμό ανασύρεται για να εξηγήσει πολλά απ' όσα συμβαίνουν γύρω μας.

Ο Τοκβίλ δεν αρκείται ωστόσο μόνο στη διαπίστωση. Προτείνει και τα μέσα θεραπείας για κοινωνίες που μαστίζονται από τον ατομικισμό: τη θρησκεία, όταν σήμερα ζούμε σε μια εποχή όπου οι θρησκείες αναβιώνουν· τη θεωρία των ενώσεων, μια θεωρία προδρομική των όσων γράφονται στις μέρες μας για την κοινωνία των πολιτών και τις ΜΚΟ κ.ά.

Παρ' ότι ο συγγραφέας προσπαθεί να αναδείξει όλα εκείνα τα στοιχεία από το έργο του Τοκβίλ που αποτελούν αξεπέραστη συμβολή για τη διάγνωση και τη θεραπεία των προβλημάτων από τα οποία υποφέρουν οι κοινωνίες μας, ταυτόχρονα επιχειρεί να αναδείξει τα όρια μέσα στα οποία εγκλωβίστηκε η σκέψη του αριστοκράτη Τοκβίλ.