Δάφνες της Μακεδονίας

Ενθουσιασμός, έμπνευση, πατριδολατρεία εγέννησαν αυτούς τους στίχους. Αναφέρονται σε μια εποχή όχι πολύ μακρυνή, μα λησμονημένη και παραμελημένη. Και είναι ευγενική προσφορά στη μνήμη ανθρώπων, που αγωνίστηκαν πριν 60 και πλέον χρόνια στην τουρκοκρατούμενη πολύπαθη Μακεδονική γη, βασανίστηκαν και θυσιάστηκαν για την Ελληνική Ιδέα, για την Ελληνική ελευθερία, χωρίς να ξέρουν οι ίδιοι, μερικές φορές, Ελληνικά.
Έπρεπε ήδη να είχαν συγκινήσει βαθύτερα την Ελληνική διανόηση μορφές όπως ο Μητρούσης, που πολέμησε από ένα κωδωνοστάσιο των Σερρών, ζωσμένος από μια Τουρκική μεραρχία, στους καπνούς των πυρπολημένων σπιτιών, ο Κώτας, που αντιμετώπισε τέσσερα χρόνια την Τουρκική Αυτοκρατορία και το Βουλγάρικο Κομιτάτο, πάλαιψε σκληρά και στο τέλος τον ανέβασαν στην κρεμάλα. Οι ήρωες των Γιαννιτσών Γκόνος, Παντελής, οι Λάζος Δουγιάμας και Αθανάσιος Πέτσης της Γουμενίτσης που έφαγαν, ήπιαν και διασκέδασαν με κομιτατζήδες τις παραμονές του πολέμου του 1912 και οι "σύμμαχοι" τους δολοφόνησαν ατιμώτατα. Ο Παπαπασχάλης, εφημέριος ενός ξενόφωνου χωριού των Σερρών, που βγήκε οπλαρχηγός "Ανδρούτσος" στο κλαρί εναντίον των κομιτατζήδων, όταν έκαψαν το σπίτι του και έσφαξαν τους γονείς του, έπεσε κυκλωμένος από πολλούς Τούρκους.
Μπορούσαν εξ άλλου να μνημονευθούν στο αγιολόγιο του Μακεδονικού αγώνα ο Παύλος Μελάς, ένοπλος ιεραπόστολος, ο Άγρας (Αγαπηνός) που ανέβηκε σε καινούργιο Γολγοθά για να σταματήσουν οι υπόδουλοι χριστιανοί την αλληλοαφαγή και να συνεργασθούν. Η μεγάλη χορεία των παπάδων που εσφαγιάσθησαν για του Χριστού την πίστη την αγία. Και είναι πολλοί, νέφη ολόκληρα, οι ήρωες και μάρτυρες που έδωσαν τον εαυτό τους ολοκαύτωμα στο βωμό της Μακεδονικής γης.
Η Νανά Κοντού έρχεται να αναπληρώσει το κενό, δίδοντάς μας ένα ιστορικό και ωραίο έργο με τους γεμάτους από παλμό στίχους της, με το άφθονο υλικό που σαν φιλόπονο μελίσσι συνέλεξε. Η παρουσία της ψυχής της διακρίνεται στα ποιήματά της, όταν σκύβη ευλαβικά στον κάθε ήρωα και ζη τις στιγμές της υπέρτατης θυσίας.

Γεώργιος Μόδης

Περιεχόμενα:

1 Μακεδονική Γη
2 Γερμανός Καραβαγγέλης
3 Μίκης Ζέζας - Παύλος Μελάς
4 Τέλος Άγρας - Σαράντης Αγαπηνός
5 Δάσκαλοι του Μακεδονικού Αγώνα
6 Γραικός - Παντελής Παπαϊωάννου
7 Ανώνυμοι Ήρωες
8 Παύλος Ραγκοβίτης
9 Καπετάν Στέφος
10 Ζώης
11 Σουλτάνα και Μαρία Τίκα
12 Μητρούσης Γκοκολάκης
13 Η Μάχη του Στρέμπενου
14 Νικηφόρος - Ιωάννης Δεμέστιχας
15 Λάζος Δουγιάμας
16 Δωδεκάχρονος ήρωας της Γραδέσνιτσας
17 Αμφορείς με Φως Ελληνικό
18 Λάκης Νταϊλάκης
19 Βαγγέλης (Στρεμπενιώτης)
20 Παπά Πασχάλης - Ανδρούτσος
21 Κώτας
22 Στέργιος Βλάχβεης
23 Καραμανώλης Κατσίγαρης
24 Αικατερίνη Χατζηγεωργίου
25 Βάρδας - Γεώργιος Τσώντος
26 Κώστας Γαρέφης
27 Ηρωΐδες Δασκάλες
28 Ρούβας - Κατεχάκης
29 Καραβίτης Γιάννης
30 Γεώργιος Βολάνης
31 Ήρωας Τάσος
32 Παύλος Κύρου
33 Δημήτριος Νταλίπης
34 Ακρίτας Στεργιάκης - Κώστας Μαζαράκης - Αινιάν
35 Νεκροί του Μακεδονικού αγώνα
36 Ευθύμιος Καούδης
37 Γκόνος Γιώτας
38 Παπά Γιάννης Κωτσόπουλος
39 Γιάννης Ράμναλης
40 Λέχοβο
41 Θεόδωρος Κουκουλάκης
42 Ηλέκτρα Δράκου
43 Καμηλάκης και Διαμαντής
44 Γυναίκες του Μακεδονικού αγώνα
45 Πέτρος Χρήστου
46 Δούμας
47 Γεώργιος Μακρής - Γεώργιος Διώνυμος
48 Το ρέμμα του Λαμπρινού Βρανά
49 Λύτσας - Αντώνης Βλαχάκης
50 Τσότσος Μπαχοβίτης
51 Σαράντης Αγαπηνός - Τέλος Άγρας
52 Φούφας - Ζαχαρίας Παπαδάς
53 Μίκης Ζέζας - Παύλος Μελάς
54 Το ράσο στο Μακεδονικό αγώνα
55 Μακεδονία