Ιστορία της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας (δεμ.)

Φιλοδόξησα με δυο λόγια να γράψω την ιστορία της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας με νέα μέθοδο μελέτης των προβλημάτων της και με τρόπο τέτοιο, που η εργασία μου από την αρχή ίσαμε το τέλος να δείχνει ποια μπορεί να είναι η δική μου η συμβολή πάνω στο μεγάλο αυτό θέμα, που το επεξεργάστηκαν ελληνιστές που φέρνουν μεγάλα ονόματα.

Από χρόνια τώρα είχα την έμμονη ιδέα να γράψω μια σύντομη ιστορία της ελληνικής φιλοσοφίας. Από τα γυμνασιακά θρανία είχα ξεχωριστή κλίση στα φιλοσοφικά μαθήματα. Ο Δημήτρης Γληνός ήταν ο πρώτος μου δάσκαλος, που μου στάθηκε καθοδηγητής πολύτιμος στις πρώτες γυμνασιακές τάξεις. Πιο ύστερα, στην Δ' τάξη του παλαιού Γυμνασίου, το θυμάμαι σαν τώρα πως παρακολουθούσα στο Ελληνογαλλικό Λύκειο της Πόλης το μάθημα της φιλοσοφίας του καθηγητή Μηνά Αυθεντόπουλου με μεγάλο ενδιαφέρον. Ήταν το μάθημα που μαζί με την ιστορία με τραβούσε πολύ. Αυτό το πρόσεξαν και ο Αυθεντόπουλος και ο άλλος δάσκαλός μου Β. Μυστακίδης, από τότε ακουστός για τις ιστοριοδιφικές του έρευνες. Όταν ήρθα στην Αθήνα και γράφτηκα στο Πανεπιστήμιο, είχα την καλή τύχη, όχι μοναχά ν' ανακατευτώ στη "Φοιτητική Συντροφιά", αλλά και να γίνω μέλος του "Εκπαιδευτικού Ομίλου", όπου ξαναντάμωσα τον παλιό μου δάσκαλο Δ. Γληνό και μέσο αυτού γνωρίστηκα με τον Ίωνα Δραγούμη, Μάρκο Τσιριμώκο (Ραμά), Αλέξ. Βαμβέτσο, Κ. Παλαμά και με άλλους εξαιρετικούς στοχαστές της εποχής εκείνης. [...] Συνηθίζουν οι πιο πολλοί ιστορικοί της ελληνικής φιλοσοφίας να αναλύουν τα δόγματα των φιλοσόφων ολότελα άσχετα από την κοινωνική τους τοποθέτηση και χωρίς να δίνουν τα βασικά στοιχεία της κοινωνικής σύνθεσης και της οικονομικής κατάστασης της εποχής που έδρασαν και φιλοσόφησαν. Μα έτσι παρουσιάζονται οι αρχαίοι Έλληνες στοχαστές σαν έξω τόπου και χρόνου και τα ιδεολογικά ρεύματα σαν δημιουργήματα των μεγάλων προσωπικοτήτων, που δεν είναι καθόλου σωστό. Φιλοδόξησα με δυο λόγια να γράψω την ιστορία της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας με νέα μέθοδο μελέτης των προβλημάτων της και με τρόπο τέτοιο, που η εργασία μου από την αρχή ίσαμε το τέλος να δείχνει ποια μπορεί να είναι η δική μου η συμβολή πάνω στο μεγάλο αυτό θέμα, που το επεξεργάστηκαν ελληνιστές που φέρνουν μεγάλα ονόματα. Δεν ξέρω αν πέτυχα να προσφέρω στην ελληνική βιβλιογραφία κάτι καινούριο και μαζί να συντελέσω στην προώθηση της φιλοσοφικής έρευνας στην χώρα μας, τέτοια όμως ήταν η πρόθεσή μου. [...]



ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος
Εισαγωγή. Γένεση και ανάπτυξη της ελληνικής φιλοσοφίας

1. Οι πρώτοι φιλόσοφοι της Ιωνίας και οι βασικές αρχές της διδασκαλίας τους
ΤΟ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Η ΔΙΑΛΕΧΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΗΣ ΕΦΕΣΟΥ

2. Η νέα Σχολή του Πυθαγόρα
ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΖΥΜΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΚΑΤΩ ΙΤΑΛΙΑ

3. Η φιλοσοφική Σχολή της Ελέας
ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΝΩ ΣΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΙΩΝΙΚΗΣ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑΣ
ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΤΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΧΤΙΚΗΣ

4. Η νέα φιλοσοφική Σχολή του Ακράγαντα
ΝΕΑ ΣΤΡΟΦΗ ΠΡΟΣ ΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
ΣΤΡΟΦΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟ

5. Ο Αναξαγόρας και η κοσμοθεωρία του

6. Η νέα φιλοσοφική Σχολή του Λεύκιππου και του Δημόκριτου
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΟΜΑ
Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ

7. Στροφή της ελληνικής σκέψης προς το κοινωνικό πρόβλημα
ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΟΠΑΔΟΙ ΤΗΣ ΙΩΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η ΗΘΙΚΗ

8. Οι σοφιστές
ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΩΝ ΣΟΦΙΣΤΩΝ

9. Η σωκρατική Σχολή
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΗΘΙΚΗ
Η ΣΩΚΡΑΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

10. Αναλαμπή του πυθαγορισμού

11. Μέγαρα, Ήλις, Ερέτρια
ΜΕΓΑΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
ΗΛΙΑΚΗ ΣΧΟΛΗ
ΕΡΕΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

12. Ο Αντισθένης και οι Κυνικοί

13. Η Κυρηναϊκή Σχολή

14. Η πλατωνική πολιτειολογία και φιλοσοφία

15. Ο Αριστοτέλης και η Περιπατητική Σχολή
ΟΙ ΝΕΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ
Η ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

16. Η ελληνική φιλοσοφία στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους

17. Η Στωική Σχολή και τα δόγματά της

18. Η Σχολή του Επίκουρου
ΝΕΑ ΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΥΛΙΣΜΟΥ
Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΠΙΚΟΥΡΟ

19. Ο σκεπτικισμός
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟΣ ΙΔΕΑΛΙΣΜΟΣ
ΑΤΟΜΙΣΤΙΚΗ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ

20. Αναβίωση του κυνισμού

21. Η Νέα Ακαδημία
ΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΚΕΠΤΙΚΙΣΜΟ ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟ

22. Η φιλοσοφία στα χρόνια της έσχατης παρακμής

23. Η Μέση και η Νεώτερη Στοά

24. Παρακλάδια της Περιπατητικής Σχολής και του σκεπτικισμού

25. Η ιουδαιο-ελληνική φιλοσοφία

26. Οι Νεοπυθαγόρειοι στα χρόνια της παρακμής

27. Η Μέση πλατωνική Ακαδημία

28. Οι εκλεκτικοί

29. Οι τελευταίοι Επικούρειοι

30. Ο Νεοπλατωνισμός

31. Οι τελευταίες Σχολές
ΣΥΡΙΑΚΗ ΣΧΟΛΗ
ΠΕΡΓΑΜΗΝΗ ΣΧΟΛΗ
ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΧΟΛΗ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗ ΣΧΟΛΗ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ