Mundus imaginalis ή Το φανταστικό και το φαντασικό

Ο Henry Corbin (1903-1978), ο μεγάλος γάλλος φιλόσοφος και ανατολιστής, σημάδεψε με το έργο του τόσο τη σχέση μεταξύ της ανατολικής και της δυτικής σκέψης, όσο και τη φιλοσοφία της φαντασίας.

Παρουσιάζουμε εδώ για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα το εμβληματικό του κείμενο, στο οποίο ο Corbin εισάγει τον επαναστατικό όρο «το φαντασικό» (“l’ imaginal”), σε ουσιαστική αντίθεση προς τον συνήθη όρο «το φανταστικό» (“l’ imaginaire”).

Το φαντασικό είναι η ποιότητα των μεταφυσικών γεγονότων – αλλιώς, των οραμάτων – και η λογική της δημιουργίας τους στον χωροχρόνο της ψυχής μας. Φορέας και πεδίο αυτής της δημιουργίας είναι η οραματική φαντασία, η οποία συγκεκριμενοποιεί την προσωπική σχέση μας με τον Θεό. Τούτη η σχέση αποκτά μορφή χάρη στον οντολογικά ενδιάμεσο κόσμο του φαντασικού: μέσα του οι έννοιες σωματοποιούνται, την ίδια στιγμή που τα σώματα πνευματοποιούνται.

Η άγνοια αυτής της ενδιαμεσότητας οδηγεί στα αδιέξοδα του φανταστικού. Πρόκειται για τις συνέπειες του καθεστώτος μίας αστόχαστης φαντασίας, η οποία αφήνεται στη χειραγώγησή της από την ορθολογική νόηση, μένοντας οριστικά μακριά από την αλήθεια.