Ημερολόγιο 1941-1945

Ο Σωκράτης Κοσμίδης ήταν ένας από τους τρεις υπαλλήλους της Τράπεζας της Ελλάδος, οι οποίοι, τον Απρίλιο του 1941, κλήθηκαν από τη Διοίκηση της Τράπεζας να συμμετάσχουν στην αποστολή μεταφοράς του ελληνικού χρυσού εκτός της κατεχομένης Ελλάδος. Από την Αθήνα στην Κρήτη, από εκεί στην Αίγυπτο και στη συνέχεια στη Νότια Αφρική, κατέληξε στο Λονδίνο, όπου παρέμεινε μέχρι το τέλος του
πολέμου. Εκεί υπηρέτησε παράλληλα ως γραμματέας του Πρωθυπουργού Εμμ. Τσουδερού και υπάλληλος του Υπουργείου Οικονομικών, υπεύθυνος για τη διεκπεραίωση των οικονομικών υποχρεώσεων της κυβέρνησης. Επέστρεψε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1945 και συνέχισε να εργάζεται στην Τράπεζα μέχρι τη συνταξιοδότησή του.
Για την «άνευ όρων και άνευ ενδοιασμών» απόφασή του να λάβει μέρος «στην δυσχερή και πλήρη κινδύνων και αβεβαιότητος αποστολή», τιμήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος.
Στο ημερολόγιό του, που ξεκινά στις 17 Απριλίου 1941, λίγες μέρες μετά την εκδήλωση της γερμανικής επίθεσης, και εκτείνεται έως τις 26 Ιανουαρίου 1945, καταγράφει συστηματικά τις μέρες της πολύχρονης αυτής περιπέτειας και τις σχετικές πολιτικοκοινωνικές ζυμώσεις και εξελίξεις, όπως βιώθηκαν στο περιβάλλον της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης.
Στις πολυάριθμες εγγραφές του ημερολογίου του Κοσμίδη κυριαρχεί η περιγραφή των γεγονότων που ο συντάκτης του ζει, καθώς και η αναφορά των εξελίξεων, στις οποίες και ο ίδιος, στον βαθμό που του αναλογεί, συμμετέχει. Η μεταφορά και η τύχη του ελληνικού χρυσού, οι κυβερνητικές ενέργειες για την αντιμετώπιση της επισιτιστικής κρίσης στην κατεχόμενη Ελλάδα, οι διπλωματικές επαφές και οι διεργασίες για τη μεταπολεμική διακυβέρνηση είναι τα θέματα που κυριαρχούν. Την ίδια στιγμή, το πλαίσιο του πολέμου διαγράφεται με ακρίβεια, καθώς ο Κοσμίδης παρακολουθεί και καταγράφει σχεδόν μέρα-μέρα την πορεία των γεγονότων σε όλα τα μέτωπα. Καθώς όμως πρόκειται για μια απόλυτα προσωπική κατάθεση, τα στοιχεία αυτά συμπλέκονται με σκέψεις και συναισθήματα που δίνουν έναν πιο εσωτερικό τόνο στο κείμενο. Αγωνία για το μέλλον, ανησυχία για φίλους και συγγενείς στην πατρίδα, νοσταλγία, φόβοι και ελπίδες, απογοήτευση και αισιοδοξία, διατυπωμένα με ειλικρίνεια και αμεσότητα, διαδέχονται το ένα το άλλο, κάνοντας εύληπτο και κατανοητό το βίωμα του πολέμου.

Λίγα λόγια για τη νέα εκδοτική σειρά:
«Τεκμήρια από το Ιστορικό Αρχείο» της Τράπεζας της Ελλάδος

Αδημοσίευτα έγγραφα, εμπιστευτικές εκθέσεις, υπηρεσιακή αλληλογραφία και προσωπικές μαρτυρίες συνυπάρχουν σε μια νέα εκδοτική σειρά της Τράπεζας της Ελλάδος, που αναδεικνύει τον πλούτο του Ιστορικού Αρχείου της. Κάθε βιβλίο εστιάζει σε ένα κομβικό γεγονός, μια κρίσιμη περίοδο ή ένα σημαντικό πρόσωπο, που φωτίζεται μέσα από αδημοσίευτα αρχειακά τεκμήρια. Εξειδικευμένοι επιστήμονες επιλέγουν, συνδυάζουν και σχολιάζουν το αρχειακό υλικό, βοηθώντας τον αναγνώστη να περιηγηθεί στις πηγές, αναπτύσσοντας τη δική του, αδιαμεσολάβητη, επαφή με την πρώτη ύλη της ιστορίας.
Το πρώτο βιβλίο, που μόλις κυκλοφόρησε, σε επιμέλεια της ιστορικού Άντζελας Καραπάνου, είναι το προσωπικό ημερολόγιο της περιόδου 1941-1945 του υπαλλήλου της Τράπεζας Σωκράτη Κοσμίδη, ο οποίος πήρε μέρος στην αποστολή μεταφοράς του ελληνικού χρυσού εκτός της κατεχόμενης Ελλάδας και στη συνέχεια ακολούθησε την εξόριστη κυβέρνηση στο Λονδίνο. Το δεύτερο βιβλίο, που θα κυκλοφορήσει στις αρχές του 2020, θα αφορά το υπόμνημα του Κυριάκου Βαρβαρέσου προς τον υφυπουργό Εξωτερικών Dean Acheson, ένα έγγραφο που εκθέτει με ωμή ειλικρίνεια την αλγεινή κατάσταση στην Ελλάδα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.