Στον καιρό της πανώλης

Η πανώλη είναι η επιδημική ασθένεια που άφησε τα βαθύτερα τραύματα στη συλλογική συνείδηση των ευρωπαϊκών πληθυσμών, από την εποχή της επιδημίας της «μαύρης πανούκλας» κατά τον 14ο αιώνα. H αδυναμία κατανόησης του πολύπλοκου μηχανισμού μετάδοσής της, του οποίου βασικός κρίκος είναι τα έντομα και οι αρουραίοι, αύξανε τον τρόμο που προκαλούσε κάθε εμφάνισή της και, καμιά φορά, πέρα από τις διαστάσεις που δικαιολογούσε ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων. Δεν μπορούμε όμως να κατανοήσουμε την πανώλη παρά μόνο αν λάβουμε υπόψιν μας τις κοσμοθεωρίες και τις νοοτροπίες των ανθρώπων των περασμένων αιώνων. Oι σημερινές επιστημονικές γνώσεις δεν δικαιολογούν τη συγκαταβατική αντιμετώπιση της αγωνίας των παλαιών, ούτε το συναίσθημα ασφάλειας απέναντι στην ασθένεια. Aυτό επιβεβαιώνεται από την πρόσφατη επανεμφάνιση της πανώλης στην Iνδία, όσο και από τις λεγόμενες «μάστιγες του αιώνα», απέναντι στις οποίες είμαστε το ίδιο ανυπεράσπιστοι όπως οι πρόγονοί μας μπροστά στην πανώλη.