Τι κρύβει το μέλλον

Το μέλλον θα είναι χαοτικό μόνο όμως στο μυαλό των ανθρώπων, και κατά διαστήματα και στις χρηματοοικονομικές αγορές. Ξεκινώντας από αυτή τη διαπίστωση και έχοντας μια εμπειρία πολλών δεκατιών στα χρηματιστήρια όλου του κόσμου. Ο Αντρέ Κοστολάνι ξετυλίγει μια πολύχρωμη εικόνα του μέλλοντος.





ΚΡΙΤΙΚΗ




Εξαρχής οφείλουμε να τονίσουμε ότι το βιβλίο αυτό δεν αποτελεί μια γενική συλλογή συνταγών ενός έμπειρου κερδοσκόπου για το πώς να γίνει ξαφνικά κανείς εύκολα και γρήγορα πλούσιος. Αποτελεί ωστόσο την εξιστόρηση των εμπειριών ενός από τους πλέον σεβάσμιους κερδοσκόπους που έδρασαν ποτέ στον χρηματιστηριακό χώρο. Εμπειρίες που θα μπορούσαν να ωφελήσουν σημαντικότατα ένα φιλόδοξο εκκολαπτόμενο κερδοσκόπο και που έχουν μια συμβολική σημασία, καθώς, όπως προκύπτει από τα λεγόμενα του Αντρέ Κοστολάνι, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να περιγράψουν αρκετές εικόνες από το μέλλον που έρχεται. Ωστόσο θα υπέπιπτε κανείς στο σφάλμα της γενίκευσης αν νόμιζε ότι ο Κοστολάνι έγινε πάμπλουτος διαμιάς. Τουναντίον, χρεοκόπησε, όπως λέει, τουλάχιστον δύο φορές και έφθασε μάλιστα στο σημείο να σκέπτεται την αυτοκτονία σαν μια καλή διέξοδο από τα προβλήματά του.

Ο Κοστολάνι, ένας κοσμοπολίτης που διήνυσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του (και του 20ού αιώνα) στις αίθουσες των χρηματιστηρίων, σε αυτό το βιβλίο απευθύνεται πολύ περισσότερο στους κερδοσκόπους και πολύ λιγότερο στους επενδυτές. Θεωρεί ότι οι επενδυτές δεν είναι παρά οι ιδιοκτήτες των εταιρειών (π.χ. η οικογένεια Κουάντ της BMW) οι οποίοι δεν πουλάνε τις μετοχές τους, ενώ οι κερδοσκόποι είναι όλοι εκείνοι που επιδιώκουν να μεταπωλήσουν τις μετοχές τους σε υψηλότερη τιμή σε κάποιους άλλους. Μέσω αυτού του βιβλίου ο Κοστολάνι προσπαθεί να παρουσιάσει μια μυθιστορηματική εικόνα των χρηματιστηρίων, όπου η τεχνική συμπεριφορά των μετοχών παντρεύεται με τα θεμελιώδη δεδομένα της πραγματικής οικονομίας, οι φήμες με τα ψέματα, η εσωτερική πληροφόρηση με την εμπιστευτική πληροφορία, η πολιτική με τις επιχειρήσεις και οι τάσεις του μέλλοντος με τις σκοτεινές συζητήσεις στα λόμπι των ξενοδοχείων.



Περισσότερο λοιπόν σαν μυθιστόρημα θα πρέπει να διαβάσει κανείς αυτό το βιβλίο. Οι ομοιότητες που θα βρει ανάμεσα στα δικά του βιώματα και στα βιώματα του Κοστολάνι θα είναι απίστευτες και εντυπωσιακές. Θα αναρωτηθεί μάλιστα γιατί και ο ίδιος δεν έκανε ορισμένες από αυτές τις (τόσο αυτονόητες!) κινήσεις που έκανε ο Κοστολάνι. Η απάντηση που του επιφυλάσσει ο συγγραφέας είναι ότι καμία συγκυρία δεν μπορεί να μοιάζει με τις προηγούμενες παρά μόνο ίσως εκ των υστέρων. Και αυτό διότι ακόμη και αν τα ανθρώπινα ένστικτα έχουν μείνει σχεδόν αμετάβλητα κατά τη διάρκεια των τελευταίων αιώνων, τα εναύσματα που πυροδοτούν τη συμπεριφορά μας μεταβάλλονται ταχύτατα. Για παράδειγμα, άλλες φορές πρέπει να δράσει κανείς σαν να γίνεται πόλεμος, άλλες φορές σαν να λαμβάνει χώρα μια τεράστια τεχνολογική εξέλιξη και άλλες φορές σαν να διαδραματίζεται ένα απίστευτο και συνταρακτικό πολιτικό γεγονός, αλλά ποτέ δεν μπορεί να ξέρει εκ των προτέρων την κατάληξη του κάθε συμβάντος.

Τα παραπάνω σημαίνουν ότι η αναγνώριση μιας οποιασδήποτε συγκυρίας κατά τη φάση της διαμορφώσεώς της έχει τόσο διαφορετικά χαρακτηριστικά από κάποια άλλη προγενέστερη και αυτά εξαρτώνται από μια τέτοια πληθώρα παραμέτρων που μόνο από εξαιρετικά μεγάλη τύχη θα μπορούσε να εντοπίσει κανείς εκ των προτέρων δύο ταυτόσημες συγκυρίες. Προκύπτει ωστόσο ότι ο Κοστολάνι δεν είναι ένας μοιρολάτρης ο οποίος απλώς περιμένει να έλθει κάποτε αυτή η ευνοϊκή συγκυρία αλλά και ότι η τύχη είναι ένα σχετικά μετρήσιμο μέγεθος, το οποίο με την κατάλληλη εμπειρία μπορεί να αλλάζει πρόσημο.

Ισως ορισμένοι κερδοσκόποι να θεωρήσουν λοιπόν ότι μέσα από αυτό το βιβλίο θα αποκομίσουν συνταγές για μεγάλα και γρήγορα κέρδη. Επαναλαμβάνουμε ότι αυτό δεν είναι σωστό. Η πραγματικότητα είναι πως ο Κοστολάνι επιχειρεί να σκιαγραφήσει ορισμένα από τα ουσιώδη προτερήματα που θα πρέπει να διαθέτει ένας κερδοσκόπος και τα οποία είναι: η ψυχραιμία, η κατοχή μιας σφαιρικής εικόνας των τάσεων που διαμορφώνουν την παγκόσμια οικονομική εξέλιξη και η ικανότητα εντοπισμού ορισμένων αδυναμιών του συστήματος, που μπορούν να αποτελέσουν την κρυμμένη ευκαιρία...

Επιτίθεται μάλιστα ο Κοστολάνι με δριμύτητα εναντίον των οικονομολόγων, τους οποίους κατηγορεί για περιορισμένη ικανότητα προσαρμογής στα μεταβαλλόμενα δεδομένα, καθώς επιμένουν να παραμένουν προσκολλημένοι σε θεωρίες των οποίων η εγκυρότητα έχει προ πολλού ακυρωθεί. Θεωρεί πως οι οικονομολόγοι έχουν την τάση να προβλέπουν διαρκώς κάποιο αόριστο επερχόμενο κραχ με αποτέλεσμα να καθίστανται υποκειμενικοί. Πάντως θα πρέπει να πούμε ότι ο Κοστολάνι σε αυτό το ζήτημα μεροληπτεί διότι ακόμη και αν, όπως όλοι παραδέχονται, η ανθρώπινη εξέλιξη και πρόοδος δείχνουν να είναι εξασφαλισμένες, η γραμμικότητά τους δεν είναι δεδομένη. Σε πολλές περιπτώσεις, και μάλιστα σε περιπτώσεις που βίωσε και ο ίδιος ο Κοστολάνι, μεσολαβούν κρίσεις και πόλεμοι που οδηγούν πολλά χρόνια πίσω το ανθρώπινο γένος και συνεπώς τα χρηματιστήρια.

Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα χρήσιμο εμπειρικό οδηγό. Στον βαθμό μάλιστα που πιστεύει κανείς ότι αβίαστα θα προχωρήσει η ανθρώπινη πρόοδος, και οι άνθρωποι θα γνωρίζουν όλο και καλύτερες στιγμές, και τα χρηματιστήρια θα προοδεύουν. Δεν θα πρέπει να θεωρηθεί πάντως πως η άποψη του Κοστολάνι είναι αλάθητη. Ούτε ο ίδιος επιδιώκει άλλωστε να πείσει κανέναν για αυτό. Θα πρέπει επίσης να αναγνωρισθεί ότι το γενικότερο πλαίσιο της σκέψης του εναλλάσσεται μεταξύ ορθοδοξίας και ανορθοδοξίας. Ισως γι' αυτό και οι συμβουλές του να είναι αρκετά χρήσιμες.

Νίκος Α. Κεράνης, ΤΟ ΒΗΜΑ , 06-01-2002