Χρονικό 1942-1945

Το παρόν βιβλίο αποτελεί τη σχολιασμένη έκδοση ενός δακτυλογραφημένου κειμένου 150 σελίδων, στο οποίο ο αντισυνταγματάρχης Πεζικού ε.α. Γεώργιος Κωστόπουλος αφηγείται με πλούσιες λεπτομέρειες την περιπετειώδη διαδρομή του κατά την Κατοχή, την πρώιμη ένταξή του στην Αντίσταση ήδη από τα τέλη του 1942, την ίδρυση του Εθνικού Στρατού Απελευθερωτικής Προσπάθειας (ΕΣΑΠ) στα βουνά της Δυτικής Θεσσαλίας, τη διάλυση του τμήματος και τη σύλληψή του από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ τον Μάρτιο του 1943, καθώς και τις εμπειρίες του στη Μέση Ανατολή, στα Δεκεμβριανά και κατά τους πρώτους μήνες μετά την Απελευθέρωση.

Ο αφοπλισμός των αντάρτικων δυνάμεων του ΕΣΑΠ από τα τμήματα του ΕΛΑΣ στο Μορφοβούνι (τότε Βουνέσι) Καρδίτσας ήταν ένα εμβληματικό γεγονός, οι επιπτώσεις του οποίου είναι ανιχνεύσιμες στην ογκώδη εργογραφία για την περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης. Η προσχώρηση του Στέφανου Σαράφη στον ΕΛΑΣ έγινε αφορμή για την ένταξη πολλών μονίμων αξιωματικών σε αυτόν και άλλαξε τη φυσιογνωμία της στελέχωσής του· ταυτόχρονα δε, οδήγησε στην κυριαρχία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στον στρατηγικό χώρο της Θεσσαλίας. Περισσότερο σημαντικό είναι ότι ο αφοπλισμός ισοδυναμεί με μια χρονολογική και πολιτική τομή, καθώς θεωρείται (και είναι) η πρώτη κατά σειρά, οιονεί γενέθλιος πράξη των κατοχικών εμφύλιων συγκρούσεων στα ελληνικά βουνά.

Όσα περιγράφονται στο βιβλίο -και εδώ εντοπίζεται η σημαντική του συμβολή- αναπαριστούν τη θρυμματισμένη πολιτική γεωγραφία της Κατοχής και σκιαγραφούν τη διαπλοκή δύο βασικών δίπολων (εθνικό-τοπικό, προσωπικό-πολιτικό), συνεισφέροντας στην κατανόηση των λεπτών διαδικασιών μέσα από τις οποίες ο αντιστασιακός κόσμος διολίσθησε στη διχόνοια και τελικά κατακερματίστηκε σε μικρές εμφύλιες συρράξεις, από τις οποίες προέκυψε ο κατοχικός εμφύλιος του 1943-44 - υπόθεση που, εδώ και σχεδόν μια δεκαετία, μονοπωλεί το ενδιαφέρον της ιστοριογραφίας και της δημόσιας συζήτησης.