Κρητικοί έποικοι στη Νάξο, Μύθος ή πραγματικότητα;

Πολλές συζητήσεις έχουν γίνει κατά καιρούς αναφορικά με την καταγωγή των κατοίκων της Νάξου, ιδίως της ορεινής, σχετικά με το αν είναι κρητικής καταγωγής ή όχι. Από την πλευρά τους οι κάτοικοι του νησιού, πρωτίστως οι ορεινοί, έχουν γενικά την πεποίθηση ότι «συγγενοπέφτουν» με τους Κρητικούς, κατά έναν συνήθως ασαφή τρόπο, ενώ δεν λείπουν και κάποιοι που υποστηρίζουν, βάσει οικογενειακών παραδόσεων, ότι έχουν κρητική καταγωγή. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι και εκείνοι, ντόπιοι κυρίως, που δεν αποδέχονται την παραπάνω ερμηνεία, προβάλλοντας ισχυρά περί του αντιθέτου επιχειρήματα. Η έλλειψη επαρκών γραπτών πηγών που να φωτίζουν τη ναξιακή ιστορία των παρελθόντων αιώνων, είναι η βασική αιτία πού δεν διαθέτουμε ακόμη κάποια σαφή απάντηση ως προς το όλο ζήτημα, βασισμένη σε αδιασάλευτα τεκμήρια, και συνεπώς είμαστε αναγκασμένοι να προσφεύγουμε σε διατυπώσεις ερμηνευτικών θεωριών.
Ως εκ τούτου, σκοπός της παρούσας μελέτης δεν είναι η οριστική επίλυση του ζητήματος, αλλά η παράθεση στοιχείων και επιχειρημάτων, προερχόμενων και από τις δύο πλευρές, με την προσθήκη και νέων, ως συμβολή στην απόκτηση από το ευρύ κοινό μίας πληρέστερης κατά το δυνατόν εικόνας αναφορικά με τη φύση του όλου φαινομένου. Eπιπλέον, έχει ως στόχο να αποτελέσει και ένα ερέθισμα και μία αφορμή για μία περαιτέρω συνέχιση της διεπιστημονικής έρευνας ως προς τις σχέσεις των δύο νησιών, με σκοπό την καλύτερη κατανόηση του υποβάθρου της πολιτισμικής ταυτότητας των κατοίκων της Νάξου, της Κρήτης και του Αιγαίου γενικότερα.