Πολιορκία

Η ¨Πολιορκία¨ του Α. Κοτζιά, που πρωτοεκδόθηκε στα 1953, είναι ένα στιβαρό και συνάμα σκοτεινό μυθιστόρημα για την εμφύλια ελληνική σύγκρουση επικεντρώνοντας το μυθιστορηματικό του χρόνο στην αφετηρία της σύγκρουσης, δηλαδή γύρω στο ’43 με ’44 και μυθιστορηματικό χώρο τις συνοικίες της Αθήνας. Από την πρώτη ως την τελευταία του σελίδα αποπνέει μια ατμόσφαιρα ζόφου όπου κυριαρχούν ο φόβος και ο θάνατος. Κεντρικός του χαρακτήρας είναι ο Μηνάς Παπαθανάσης, ένας άντρας της κατοχικής αστυνομίας, βετεράνος των μαχών του Α΄ Π. Πολέμου και της Μικαρασιατικής Εκστρατείας, το σπίτι του οποίου σταδιακά μετατρέπεται σε ένα μικρό φρούριο καθώς μέρα με τη μέρα γιγαντώνεται το κίνημα της αντίστασης και η ζωή του βρίσκεται σε κίνδυνο από τις κομουνιστογενείς αντιστασιακές ομάδες. Θέμα του βιβλίου είναι πώς η εμφύλια σύγκρουση οδηγεί σιγά σιγά στα όρια της τρέλας και της αποκτήνωσης. Ο σ. έχει σκιαγραφήσει, με εξαιρετική μαεστρία, ανθρώπινους χαρακτήρες παραδομένους ολοκληρωτικά στα πάθη της εμφύλιας σύρραξης, βαθιά αντιηρωικούς, με όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά της ανηλεούς ανθρώπινης φύσης όταν αυτή δίνει την υπέρτατη μάχη της επιβίωσης. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός, ότι η μαστοριά του σ. στην αποτύπωση της τραγικής εποχής έχει τέτοια δύναμη, ώστε πουθενά δεν βρίσκεις ένα φως ελπίδας, μια χαραμάδα ψυχικής ανάτασης, όλα και όλοι είναι βυθισμένα στο βούρκο της αδερφοκτονίας με ένα διαρκές τρέμουλο για την επόμενη ημέρα στο υπό πολιορκία αστικό φρούριο, η οποία φαντάζει πάντα σα μια ακαθόριστη και παρούσα απειλή παρά ως ένα καινούργιο και διαφορετικό ξεκίνημα. Η μαστοριά του γίνεται περισσότερο πρόδηλη ιδιαίτερα στις σελίδες της ψυχογραφικής καταβύθισης στους ψυχικούς κόσμους των κεντρικών ηρώων όταν τα όρια ανάμεσα στην τρέλα και τη λογική φαντάζουν εντελώς απροσδιόριστα.
Η γραφή του Α. Κοτζιά ( παρόλο το νεαρό της ηλικίας κατά τη συγγραφή του έργου) ξεχωρίζει και επιβάλλεται δίχως κόπο αποδεικνύοντας, εν αντιθέσει με τη σύγχρονη λογοτεχνική υπερπαραγωγή, ότι εκτός του «τι» της λογοτεχνίας μεγάλη σημασία έχει και το «πως», με άλλα λόγια η λογοτεχνία οφείλει να δίνει βάρος τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη μορφή.
Το δίχως άλλο η ¨Πολιορκία¨ είναι ένα δυνατό έργο που θα ευτυχούσε περισσότερο στην εποχή του αν οι ήρωες του διέθεταν το κατάλληλο ιδεολογικό πρόσημο και ο νοών νοείτω…