Το παλίμψηστο του Μάκβεθ

"Γνωρίζετε, του Ντε Κουίνσυ, τον χτύπο της πύλης στον Μάκβεθ; Πρόκειται για περίεργες σελίδες που μοιάζει να γράφτηκαν για το θέατρό σας."

Jean Paulhan, Γράμμα στον Αρτώ, 1932.

Μια πύλη, μια σκάλα, η αυλαία που σηκώνεται πρόωρα και το βιβλίο που ανοίγει σε μια ήδη διαβασμένη σελίδα: από τον Τόμας ντε Κουίνσυ ώς τον Μαλλαρμέ (περνώντας από τον μεταφραστή Μπωντλαίρ) εξακολουθεί να παίζεται το θέατρο της ανάγνωσης ανάμεσα σ' ένα δολοφόνο και κάποιες νεκρές αδελφές, ανάμεσα σε βήματα και σε προφητείες που θα θέλαμε να τις μεταφράσουμε ενώ ήδη μιλούν ξεκάθαρα. Μήπως οι μαίανδροι της γραφής, οι υπεκφυγές τόσων και τόσων βιβλίων, γίνονται για να καταπνίξουν μια υπερβολικά δεινή αλήθεια, ή μήπως γίνονται ακριβώς για να την ακούσουμε; Και για να την επικαλεστούμε στον αναγνώστη, σ' αυτό τον υποκριτή αδελφό;

Gerard Mace

Το κείμενο του Τόμας ντε Κουίνσυ, που δίνει το έναυσμα για τον διάλογο, δημοσιεύτηκα στο London Magazine το 1823 και αφορά εκ πρώτης όψεως την αρχή της 3ης Σκηνής στη Β' Πράξη του Μάκβεθ: στον πύργο του Ινβερνές, όπου το ζεύγος Μάκβεθ φιλοξένησε για μια νύχτα τον βασιλιά Ντάνκαν και τον δολοφόνησε, ακούγονται δυνατοί χτύποι στην πύλη τα χαράματα, και τρέχει ο θυρωρός ν' ανοίξει γκρινιάζοντας, σ' ένα μονόλογο εξαιρετικά χαριτωμένο μες στο παράταιρο πλαίσιό του. Η απάντηση του Μαλλαρμέ, το 1897, είναι ένα σχόλιο για την παρουσία των Μαγισσών στο ίδιο έργο. Οι δύο συνομιλητές όμως δεν είναι μόνοι: έχουν ένα διαμεσολαβητή, τον Μπωντλαίρ, κι έναν εξηγητή, αυτόν που γνωρίζει τις συνθήκες του διαλόγου, τον Ζεράρ Μασέ, ο οποίος φροντίζει επιπλέον να μας διαφωτίσει και για τον ξεχωριστό διάλογο που είχαν οι τρεις συνομιλητές με μιαν άλλη αδελφή ψυχή, τον Έντγκαρ Άλλαν Πόε. Ακριβώς σ' αυτό το σημείο έχει λάβει τη μορφή του ένα βιβλίο, όπου οι οδυνηρές και ευφορικές δολιχοδρομίες ενός διαλόγου μέσα στον χρόνο, τα κείμενα και η ερμηνεία τους, τοποθετούνται στη μια πλευρά του στοχαστικού και λεκτικού αγώνα· στην άλλη, φυσικά, αδελφό πνεύμα ή όχι, ο αναγνώστης.

Από την Εισαγωγή του Σεραφείμ Βελέντζα