Συντακτικά σύμμεικτα

"Η σύνταξη είναι το μοναδικό μέσο πρόσβασης και προσέγγισης του αρχαίου ελληνικού κειμένου για μεταφραστική απόδοση στη Νεοελληνική". Αυτά ήταν τα πρώτα λόγια που μας είπε ο αείμνηστος καθηγητής μας Γιάννης Κακριδής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τότε που μας δίδασκε το Μεταφραστικό Πρόβλημα. Σήμερα, ύστερα από τριάντα και πάνω χρόνια διδακτικής πείρας, κατανοώ πόσο βαθυστόχαστα ήταν τα λόγια εκείνα του πιο φωτισμένου δασκάλου που είχα την τύχη να γνωρίσω στα πανεπιστημιακά μου χρόνια. Και θα 'πρεπε να τα κατανοήσουν και να τα ενστερνισθούν και οι νεότεροι συνάδελφοί μου, πολλοί από τους οποίους λένε στους μαθητές τους: πρώτα, θα διαβάσετε δυο-τρεις φορές το κείμενο, θα συλλάβετε τη μετάφραση νοερά, κι ύστερα θα προχωρήσετε στη σύνταξη! Τραγικό λάθος! Γιατί, χωρίς σύνταξη, και στο πιο βατό κείμενο μπορεί να γίνουν και τα πιο τραγελαφικά λάθη. Για παράδειγμα, στον τύπο λαβόντες, πρώτα θα εντοπισθεί το είδος της μετοχής κι ύστερα θα μεταφρασθεί. Το αντίθετο, ποτέ!

Η σύνταξη της Αρχαίας Ελληνικής είναι οπωσδήποτε δύσκολη. Έγινε όμως δυσκολότερη και από τους κατά καιρούς συγγραφείς Συντακτικών, που δεν κατέληξαν σε οριστικό καθορισμό των συντακτικών φαινομένων, ούτε σε σταθερές ονομασίες. Απλή απόδειξη το γεγονός ότι, στις απαντήσεις που δίδονται από φιλολόγους στα διάφορα έντυπα για τα θέματα των Αρχαίων Ελληνικών κατά τις εισαγωγικές εξετάσεις, διατυπώνονται εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις. Όταν λοιπόν διαφωνούν οι φιλόλογοι σε στοιχειώδη συντακτικά φαινόμενα, πως είναι δυνατό να απαντήσει σωστά ο ταλαίπωρος μαθητής της Β' Λυκείου;