Εξερευνώντας την Ελλάδα

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο νεαρός Hubert Pernot έφθασε στη Σμύρνη τον Μάρτιο του 1898 φέρνοντας μαζί του, μεταξύ άλλων, και τη φωτογραφική του μηχανή, μια Mackenstein. Φορτωμένος και με διάφορες άλλες παράξενες για την εποχή αποσκευές, όπως φωνογραφικούς κυλίνδρους για ηχογραφήσεις, συνάντησε εξαρχής τη δυσπιστία του τούρκου τελωνοφύλακα, ο οποίος τον πληροφόρησε ότι αυτά τα οποία μεταφέρει δεν επιτρέπεται να αποσταλούν στη Χίο, τον τελικό προορισμό του ταξιδιώτη. Αλλά φαίνεται πως ο ξένος τα κατάφερε. Δική του θα ήταν η πρώτη φωτογραφική αποτύπωση της ιστορίας αυτού του τόπου, σύμφωνα με την πρώιμη πεποίθησή του για την αξία της φωτογραφίας ως τεκμηρίου για την ασφαλέστερη γνώση και αυθεντική απόδοση της πραγματικότητας. Το βιβλίο Εξερευνώντας την Ελλάδα: φωτογραφίες 1898-1913 αποτελεί μια μοναδική τοιχογραφία της Ελλάδας μέσα από 300 σπάνιες φωτογραφίες, αυστηρή επιλογή από το σύνολο των 1.286 κλισέ που απαρτίζουν τη Συλλογή Pernot στη Βιβλιοθήκη του Νεοελληνικού Ινστιτούτου της Σορβόννης.

Ο Ουμβέρτος Περνό (1870-1946), πρώτος καθηγητής στην έδρα του Νεοελληνικού Ινστιτούτου της Σορβόννης, που ίδρυσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος για τη σύσφιγξη των πολιτισμικών σχέσεων Ελλάδας - Γαλλίας, είχε έρθει σε άμεση επαφή με την Ελλάδα από τα προεφηβικά του χρόνια. Πέρα από τον θαυμασμό προς τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, που ήταν έντονος στα τέλη του 19ου αιώνα, λόγοι πολύ πιο άμεσοι και πρακτικοί τον έφεραν κοντά στην Ελλάδα, τη γλώσσα και την ιστορία της, όταν η μητέρα του, χωρισμένη από τον σύζυγό της, είχε εγκαταλείψει τη Γαλλία για να εργασθεί αρκετό διάστημα στην Αθήνα, οικοδιδασκάλισσα στα παιδιά γνωστών αστικών οικογενειών. Αλλά ο Ουμβέρτος θα ξεκινούσε αργότερα μια πραγματική εξερεύνηση του τοπίου και των κατοίκων του, χωρίς να παραλείπει τη φωτογραφική αποτύπωση αρχαίων τόπων και μνημείων έχοντας προσαρτήσει και τις κατάλληλες λεζάντες για τους μαθητές και φοιτητές του. Οπως σημείωσε ο Οκτάβιος Μερλιέ σκιαγραφώντας τον δάσκαλό του: «Πριν τον γνωρίσω, στα 1915, η Ελλάδα ήταν για μένα ο αρχαίος ελληνισμός. Αιώνιοι τόποι με θεούς και ημίθεους. Αυτής της Ελλάδας της έλειπε η ζωή. Ο Pernot μονομιάς με μύησε...»

Την επιστημονική επιμέλεια της έκδοσης ανέλαβε τώρα η ιστορικός και καθηγήτρια στη Σορβόννη κυρία Αικατερίνη Κουμαριανού, η οποία εντόπισε το Αρχείο. Την τεκμηρίωση και τον σχολιασμό των εικόνων ανέλαβε η διευθύντρια του Φωτογραφικού Αρχείου του Μουσείου Μπενάκη κυρία Φανή Κωνσταντίνου. Την έκδοση προλογίζει ο διευθυντής του Νεοελληνικού Ινστιτούτου της Σορβόννης κ. Henri Tonnet.



Το ΒΗΜΑ, 18/11/2007