Το κουρτινάκι της καρδιάς

ΚΡΙΤΙΚΗ



Αυτό ήταν το τραγουδάκι που τραγουδιόταν από τους κατοίκους του νησιού σαν ξόρκι και σαν φυλαχτό για να γλιτώσουν από το συναπάντημα με τον Αόρατο ή Αδιάσκελα, που πά' να πει συνάντηση με τον Φόβο. Τον προαιώνιο και ακατανίκητο. Τον φόβο της ψυχής ή τον φόβο της ζωής, τον φόβο της πλεονεξίας, της αδιαφορίας, της δόλιας ή επιβαρημένης ύπαρξης. Τραγούδι όχι πάντα αποτελεσματικό, μιας και υπήρξαν ντόπιοι που ήρθαν πρόσωπο με πρόσωπο με τον Αμίλητο κι ας έφτυναν επιπλέον τον κόρφο τους. Εξαίρετος κωπηλάτης ο Αμίλητος, την ίδια στιγμή βρισκόταν σε διαφορετικά μέρη, θεόρατος, βασανιστής, πλάσμα του άγνωστου μακρινού σκότους. Ετσι έλεγαν και έτρεμαν οι νησιώτες. Αυτά σε χρόνους παλαιότερους. Ηταν δε τόση η επιρροή και μόνο του ονόματος του Αμίλητου, ώστε, όπως μας αφηγείται ο παραμυθάς, στο άκουσμά του άλλαξε ο χαρακτήρας δύο εντελώς αναίσθητων και τυραννικών νέων ανθρώπων. Αυτοί, ο Γερασιμάκης και ο Γιωράκης, γεννημένοι την ίδια μέρα, στην ίδια γειτονιά, παρουσίαζαν μεγάλες ομοιότητες στο χαρακτήρα (τον δύσκολο και αφόρητο). Σαν συνεννοημένα έκλαιγαν, μούτρωναν, απαιτούσαν όσο ήταν μωρά και μοναχά στα όνειρά τους χαμογελούσαν. Παχουλά και στρογγυλοπρόσωπα, στριγγλιάρικα, τέλος πάντων οι δικοί τους σκέφτονταν ότι με τον καιρό, και με την ηλικία θα διορθώνονταν. Προς το παρόν τα νανούριζαν: «Θα σταματήσει ο βοριάς και θα κοπάσει ο νοτιάς,/ να μας έλθουν τα καλούδια με χαρές και με τραγούδια./ Δώσαμε την παραγγελιά, έλα Χριστέ και Παναγιά!/ Παστουρμά, σκουμπρί απ' την Πόλη,/ μπακλαβά ένα βαπόρι...». Τους τραγουδούσαν εξουθενωμένοι και έλπιζαν. Αμ δε... Ως ενήλικοι έγιναν κακότροποι, πικρόχολοι, εγωιστές, αχόρταγοι. Στράφηκαν στην τέχνη του ξυλουργού. Και παρ' ότι είχαν όψη γίγαντα -Γερασιμάρα και Γιώρακα τους φώναζαν πια- και όχι την καλύτερη φήμη, παντρεύτηκαν δύο κοπέλες αξιαγάπητες, που το γέλιο τους ακουγόταν γάργαρο στη γειτονιά. Στην αρχή βεβαίως.

Φόβος και τρόμος του νησιού οι δύο άντρες. Εως ότου ο μπαρμπα-Θεοχάρης, άνθρωπος πράος, που είχε τυραννιστεί αρκετές φορές από τη ...χάρη τους, βρήκε τη λύση. Παντοδύναμος δεν ήταν ο Αμίλητος ή Αδιάσκελας ή Κωπηλάτης;

Στο έργο του Παναγιώτη Κουσαθανά, που εικονογράφησε ωραιότατα η Φωτεινή Στεφανίδη, παρακολουθούμε με μεγάλο ενδιαφέρον τα όσα συμβαίνουν στη μικρή κοινωνία όπου έζησαν οι πρώην καταπιεστικοί, αργότερα καλοκάγαθοι Γιώρης και Γεράσιμος, συχνά χαιρόμαστε με το χιούμορ του συγγραφέα και τις όμορφες εικόνες της κοινής ζωής, με τη θάλασσα που είναι παρούσα και κάτω από τις γραμμές, με τα γλυκά νανουρίσματα, ενώ στεκόμαστε αρκετά στη σάτιρα που μας αφορά όλους. Ο λόγος κυλά σαν των λαϊκών παραμυθιών, το ίδιο και οι παύσεις· θα μπορούσαμε να ξεχαστούμε ή να ξαφνιαστούμε ευχάριστα μέχρι τέλους, έως ότου μας ξένισε το ταξίδι που σχεδίαζαν οι δύο φίλοι με προορισμό την Ταϊλάνδη -προσωπικό αυτό. Προσωπικό επίσης το ότι ο παραμυθάς συχνοφαίνεται στις σελίδες. Εφόσον βρίσκεται παντού, σαν τον αόρατο Κωπηλάτη, όπως ο κάθε συγγραφέας στο έργο του, οι αναφορές στο άτομό του είναι -κατά τη γνώμη μας- περιττές.

Πάντως «Το κουρτινάκι της καρδιάς» του ποιητή και πεζογράφου Παναγιώτη Κουσαθανά (Μύκονος, 1945), λάτρη της ιδιαίτερης πατρίδας του, αφοσιωμένου διά βίου, όταν τραβιέται ή ανασηκώνεται, έχει πολλά ενδιαφέροντα να δείξει. Και να θυμίσει. Σε μικρούς και μεγάλους.



ΕΛΕΝΗ ΣΑΡΑΝΤΙΤΗ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 10/11/2006