Η συνταγματοποίηση του δικονομικού δικαίου

Η ανάγκη μελέτης του παρόντος έργου γεννάται από τη διαπίστωση ότι το δικονομικό δίκαιο είναι σήμερα, σε μεγάλο βαθμό, συνταγματικό δί­καιο. Στις συνταγματικές δικο­νομικές διατάξεις συγκαταλέγονται αφενός το δικαίωμα του νόμιμου/φυσικού δικαστή (άρθρο 8) και το δι­καίωμα δικαστικής προστασίας (άρθρο 20 παρ. 1), αφετέρου δε το πέ­μπτο τμήμα του Συντάγματος που αφιερώνεται στη δικαστική εξουσία με σειρά διατάξεων τόσο για τους δικαστικούς λειτουργούς και υπαλλήλους (άρθρα 87-92) όσο και για την οργάνωση και δικαιοδοσία των δικαστη­ρίων (άρθρα 93-100Α).

Η ανά χείρας μελέτη διακρίνεται σε τέσσερα κεφάλαια. Στο Κεφάλαιο Ι παρουσιάζεται το δικαίωμα δικαστικής προστασίας ως συνταγματικό θεμέλιο του δικονομικού δικαίου. Αναπτύσσονται τόσο η ιστορική εξέ­λιξη της κατοχύρωσής του στην ελληνική συνταγματική ιστορία όσο και οι αντίστοιχες διασφαλίσεις που περιέχονται στους καταλόγους δικαιω­μάτων του διεθνούς και του ενωσιακού δικαίου, όπως επίσης άλλων εθνικών Συνταγμάτων. Στη συνέχεια αναλύεται η ιδιόμορφη νομική φύση του δικαιώματος δικαστικής προστασίας ως θεμελιώδους δικαιώματος, ταυτόχρονα ατομικής, κοινωνικής και πολιτικής φύσεως, όπως επίσης δικονομικού δικαιώματος και ερμηνευτικής αρχής. Ακολούθως, στο Κε­φάλαιο ΙΙ παρουσιάζεται η ερμηνευτική γενναιοδωρία, από την οποία διέπεται η συνταγματική κατοχύρωση του δικαιώματος, σε σχέση με τον καθορισμό του προστατευτικού του πεδίου. Στο Κεφάλαιο ΙΙΙ σκιαγρα­φούνται οι τρόποι με τους οποίους η επιφύλαξη νόμου που εμπεριέχεται στο δικαίωμα δικαστικής προστασίας οδηγεί στην αναίρεση αυτής της γενναιοδωρίας διά της θέσπισης περιορισμών, η συνταγματικότητα των οποίων στην πράξη καταλήγει να ελέγχεται μόνο οριακά. Το Κεφάλαιο IV, τέλος, αναδεικνύει την προβληματική των φορέων και των αποδε­κτών του δικαιώματος δικαστικής προστασίας ως έναν επιπρόσθετο πα­ράγοντα σχετικοποίησης της παρεχόμενης προστασίας.