Βάσεις για τη μουσική (θεωρία) Ι

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια θεαματική αριθμητική αύξηση των χορωδιών, η μεγαλύτερη στην ιστορία της ελληνικής χορωδιακής τέχνης, μέσα από την οποία διαμορφώνεται ένα σύγχρονο ρεύμα χορωδιακής έκφρασης, συνυφασμένο με τις ιδιαιτερότητες της νεοελληνικής μουσικής και κουλτούρας γενικότερα. Η τέχνη της ευρωπαϊκής χορωδίας, με εξαίρεση κάποια από τα Επτάνησα, άρχισε να αναπτύσσεται στον ελλαδικό χώρο στις αρχές του 20ο αιώνα. Πρόκειται για ένα μουσικό νεοτερισμό που δε συνδέεται άμεσα με την ελληνική φωνητική παράδοση, όπως αυτή διαμορφώθηκε κατά τους προηγούμενους αιώνες, αλλά υιοθετήθηκε από την κεντρική κυρίως Ευρώπη, μέσω των πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών που επικράτησαν μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από την Τουρκοκρατία.
Κύριοι άξονες έκφρασής της ήταν προσπάθειες μουσικών διαφόρων ειδικοτήτων με αγάπη για την πολυφωνική μουσική, οι οποίοι επιχείρησαν να την καλλιεργήσουν μέσα από την ερμηνεία χορωδιακών έργων ευρωπαίων συνθετών, κυρίως από τη Γερμανία, την Αυστρία και την Ιταλία, χώρες οι οποίες παραδοσιακά κρατούσαν τα σκήπτρα της χορωδιακής μουσικής έκφρασης. Σύντομα, το ρεπερτόριο εμπλουτίστηκε και σε πολλές περιπτώσεις αντικαταστάθηκε, από δυτικότροπες εναρμονίσεις τόσο της Ορθόδοξης Θείας Λειτουργίας όσο και διάφορων παραδοσιακών τραγουδιών, τα οποία είχαν πιο οικεία ακούσματα και ήταν γραμμένα στη μητρική γλώσσα των χορωδών.
Σε διάφορες περιοχές της χώρας δημιουργήθηκαν πόλοι χορωδιακών δραστηριοτήτων, μέσα στους οποίους ήρθαν σε πρώτη επαφή με την ευρωπαϊκή χορωδιακή έκφραση χιλιάδες χορωδοί κάθε ηλικίας, φύλου και κοινωνικής τάξης. Η απουσία συστηματικής διδακτικής μεθοδολογίας και εκδόσεων αυθεντικής χορωδιακής μουσικής παρόλα αυτά, αποτέλεσε τη βασική τροχοπέδη στην ανάπτυξη της χορωδιακής τέχνης κατά τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά της πρότυπα, με αποτέλεσμα μέχρι σήμερα, -με εξαίρεση σποραδικές περιπτώσεις-, να επικρατεί η εμπειρική μεθοδολογία στη διδασκαλία των χορωδιών και ιδιαίτερα των παιδικών και των νεανικών, οι οποίες είναι αριθμητικά περισσότερες και στελεχώνονται από τους μελλοντικούς συνεχιστές - ερμηνευτές της χορωδιακής τέχνης.
Η συγγραφέας, Διδάκτωρ του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου και κάτοχος Master από το Boston University (CFA) στη διεύθυνση χορωδίας, ειδικεύεται εδώ και δύο δεκαετίες στη διδασκαλία ευρωπαϊκής χορωδίας παιδικών και νεανικών φωνών. Το παρόν εγχειρίδιο παρουσιάζει διεξοδικά την τέχνη της χορωδιακής πράξης, με έμφαση στη διδασκαλία της παιδικής - νεανικής χορωδίας και αναφορά σε ζητήματα που αφορούν το σύγχρονο Έλληνα διευθυντή χορωδίας. Με την υποστήριξη αντίστοιχης επιστημονικής βιβλιογραφίας, καλύπτονται τα κύρια πεδία της χορωδιακής πράξης: Τυπικά και ουσιαστικά προσόντα του μαέστρου, διαδικασία ακρόασης για τη σύσταση χορωδίας, μουσική προετοιμασία του μαέστρου, επιλογή ρεπερτορίου, φυσιολογία παιδικής - εφηβικής φωνής, διδακτική μεθοδολογία της πρόβας, προδιαγραφές - εξοπλισμός αίθουσας πρόβας, καλλιτεχνικός προγραμματισμός, ζητήματα σκηνικής παρουσίας της χορωδίας.
Στο δεύτερο μέρος του εγχειριδίου περιλαμβάνονται στοιχεία για την τεχνική της μουσικής διεύθυνσης, παρουσίαση των χορωδιακών ειδών, ζεστάματα κατάλληλα για παιδικές και νεανικές φωνές και προτεινόμενο ρεπερτόριο διαβαθμισμένο σε επίπεδα δυσκολίας.
Με την ολοκλήρωση της μελέτης του βιβλίου, ο διευθυντής της χορωδίας έχει μια εμπεριστατωμένη εικόνα για το πλαίσιο της δράσης του και γνωρίζει τους βασικούς άξονες που μπορούν να οδηγήσουν στο μέγιστο μουσικό αποτέλεσμα της χορωδίας του.

Θεσσαλονίκη, Μάιος 2011
Μαρία Έμμα Μελιγκοπούλου, MusΜ, PhD
Διευθύντρια Χορωδίας