Δια πυρός και σιδήρου

Ο Κρίζι, ένας πρώην μισθοφόρος που δεν περιμένει τίποτα από τη ζωή, γίνεται σωματοφύλακας μιας μικρής Ιταλίδας όταν οι γονείς της τρομοκρατούνται από ένα κύμα απαγωγών παιδιών. Το παιδί στην αρχή τον εκνευρίζει, σιγά σιγά όμως κερδίζει τη φιλία του, δίνει νόημα στη ζωή του. Όταν η μικρή πέφτει θύμα απαγωγής, όλα γκρεμίζονται. Και, παρόλο που ο Κρίζι τραυματίζεται βαριά στη διάρκεια της απαγωγής, περνάει δια πυρός και σιδήρου για να βρει τους υπευθύνους. Τώρα πια κανένας δεν μπορεί να τον σταματήσει!





ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο συγγραφέας του ενδιαφέροντος μυθιστορήματος Διά πυρός και σιδήρου (πρωτότυπος τίτλος Man on fire) είναι άγνωστος. Το όνομα A. Τζ. Κουινέλ δεν είναι παρά το λογοτεχνικό ψευδώνυμο ενός ανθρώπου άγνωστης ηλικίας και εθνικότητας (ο ίδιος δηλώνει ότι γεννήθηκε στην Αγγλία), ο οποίος επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του (διαβάζουμε στο σημείωμα στο αφτί της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου) για λόγους προνοίας, επειδή τα επόμενα βιβλία του θα έχουν θέμα τις «μηχανορραφίες μεταξύ εθνών και πολιτισμών». Σύμφωνα με δήλωσή του, τα τελευταία χρόνια ζει στο νησί Γκότζο, κοντά στη Μάλτα, είναι παντρεμένος με μια δανέζα συγγραφέα, ταξιδεύει πολύ και τα βιβλία του είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στην Ιαπωνία. Για ποιον λόγο; Διότι, συνεχίζει ο ίδιος, οι Γιαπωνέζοι βλέπουν στο πρόσωπο του ήρωά του, του Κρίζι, «έναν ατιμασμένο σαμουράι που προσπαθεί να εξιλεωθεί με καλές πράξεις».

Τι είναι ο Κρίζι, ο άντρας που πέφτει στη φωτιά για να εξολοθρεύσει τους κακούς, να καταστρέψει τους εχθρούς του και να αποδώσει δικαιοσύνη, τη δικαιοσύνη που αδυνατούν να δώσουν οι αστυνομικές και δικαστικές αρχές της Ιταλίας, ενός σύγχρονου δημοκρατικού καθεστώτος της Δυτικής Ευρώπης; Τι είναι ο Κρίζι, ο πενηντάρης άντρας που κάνει τα θηλυκά να «λιώνουν» στη θέα του, που γοητεύει παντρεμένες γυναίκες, που σαγηνεύει χωρισμένες και προξενεί αισθήματα λατρείας σε ανήλικα κοριτσάκια; Θα μπορούσε να είναι ένας Ράμπο αλλά δεν είναι. Ούτε Μάρλον Μπράντο είναι ούτε Κλιντ Ιστγουντ ούτε Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ. Είναι βεβαίως Αμερικανός, απόγονος θαρραλέων πολεμιστών, γενναίων πολεμάρχων, έχει ερωτική αύρα και ευρωπαϊκό πνεύμα, το οποίο καλλιεργεί διαβάζοντας βιβλία τσέπης τις ώρες της σχόλης του - τις ώρες που δεν γυμνάζεται για να βελτιώσει το σώμα του.

Ο Κρίζι, πρώην μέλος της Λεγεώνας των Ξένων, μαχητής στο Βιετνάμ την εποχή των Βιετμίνχ (ήταν παρών στην καταστροφή των Γάλλων στο Ντιεν Μπιεν Φου, το 1954, όπου πιάστηκε αιχμάλωτος), μισθοφόρος στην Αλγερία, καθώς και σε εμφύλιες διαμάχες στην Αφρική, γίνεται σωματοφύλακας μιας μικρής Ιταλίδας, της Πίντας, κόρης εύπορης οικογένειας, για να την προστατεύσει από την πιθανή απαγωγή. Οταν η μικρή πέφτει πράγματι θύμα απαγωγής, ο Κρίζι τραυματίζεται βαριά και μόλις αναρρώνει ορκίζεται να σκοτώσει όσους αναμείχθηκαν στην επιχείρηση.

Ο A. Τζ. Κουινέλ χτίζει την πλοκή του μυθιστορήματός του πάνω στον συγκεκριμένο ήρωα, οι άλλοι χαρακτήρες δεν φαίνεται να τον ενδιαφέρουν και πολύ. Ο Κρίζι, ένας μοναχικός ιππότης, μέθυσος στα όρια του αλκοολισμού, λάτρης της μουσικής κάντρι, κάτι ανάμεσα στον Φίλιπ Μάρλοου και στον αδάμαστο καουμπόη που ενσάρκωνε ο Τζον Γουέιν, έντιμος, επίμονος και σκληρός, τα βάζει με τους κακούς της ιταλικής μαφίας και τους κατατροπώνει. Με σφαίρες, με χειροβομβίδες, με βόμβες, με ρουκέτες, ο ένας μετά τον άλλον οι μαφιόζοι εξολοθρεύονται, ενώ η αστυνομία παρακολουθεί αδρανής τα συμβαίνοντα τη στιγμή που οι πολίτες είναι ολόψυχα με το μέρος του εκδικητή. Ενας άλλος στη θέση του ψευδώνυμου συγγραφέα θα κινδύνευε να δημιουργήσει μια καρικατούρα, ένα μυθιστορηματικό πρόσωπο με τα χαζοχαρούμενα χαρακτηριστικά του Σιλβέστερ Σταλόνε που θα προκαλούσε γέλια. Εδώ όμως έχουμε να κάνουμε με έναν ικανό παραμυθά, έναν μάστορα της αφήγησης, του οποίου η γραφή θυμίζει τις καλές στιγμές του αμερικανικού νουάρ και του σκληρού αστυνομικού αφηγήματος, όπως το διαμόρφωσαν ο Χάμετ (η έμπνευση από τον Κόκκινο θερισμό του είναι έκδηλη) και ο Τσάντλερ. Ο κεντρικός ήρωας περιπλανάται στο Μιλάνο, στη Νάπολι, στο Γκότζο, στη Μασσαλία και στο Παλέρμο και παρά τις αντίξοες συνθήκες καταφέρνει να ξεκαθαρίσει εξ ολοκλήρου τη μαφιόζικη οικογένεια που ευθύνεται για την απαγωγή της Πίντας.

Αυτά σχετικά με την υπόθεση που στηρίζεται σε μια πραγματική ιστορία που συνέβη στην Ιταλία το 1975 (όταν στις Ηνωμένες Πολιτείες οι οδυνηρές μνήμες από τον πόλεμο του Βιετνάμ ήταν νωπές) και τη γραφή. Οσον αφορά το μήνυμα που επιδιώκει να περάσει ο συγγραφέας είναι σαφές: οι Αμερικανοί και μόνο αυτοί είναι σε θέση διακινδυνεύοντας τη ζωή τους να σώσουν την κοινωνία και κατ' επέκταση την ανθρωπότητα από τους κακούς που απεργάζονται εναντίον της δεινά. Μάλιστα δεν ξεχνάει να μας θυμίσει ότι ήταν οι Αμερικανοί που απελευθέρωσαν τη Νάπολι από τον γερμανικό ζυγό και ότι η Ιταλία ανοικοδομήθηκε με τα δολάρια του Σχεδίου Μάρσαλ (σελ. 40). Σε κάθε περίπτωση το μυθιστόρημα, αν και κάπως υπερβολικό στις σκηνές βίας και αγριότητας, είναι χορταστικό, όπως είναι και η ομώνυμη ταινία (πρόκειται για ριμέικ εκείνης του 1987), που παίζεται ήδη στους κινηματογράφους, σε σκηνοθεσία του Τόνι Σκοτ, με πρωταγωνιστή τον βραβευμένο με Οσκαρ Ντενζέλ Ουάσιγκτον.



Φίλιππος Φιλίππου (συγγραφέας)

ΤΟ ΒΗΜΑ, 17-10-2004