Εκκλησία και γλώσσα

Η γλωσσική κατανόηση των ομιλητικών και των λειτουργικών κειμένων της ελληνόφωνης Ορθόδοξης Εκκλησίας αποτέλεσε το αντικείμενο απορίας στα πρώτα φοιτητικά μου χρόνια στο Τμήμα Γλωσσολογίας του ΑΠΘ και προσανατόλισε τις σπουδές στη Θεολογία και στη συνέχεια τις μεταπτυχιακές μου σπουδές, το θέμα της διδακτορικής μου διατριβής και μια σειρά σχετικών μελετημάτων.

Ο κοινός γλωσσικός κώδικας ανάμεσα στον πομπό και το δέκτη που εξασφαλίζει την αποκωδικοποίηση ενός μηνύματος παραμένει πάντοτε μία βασική προϋπόθεση της ανθρώπινης επικοινωνίας.

Η ελληνόφωνη Ορθόδοξη Εκκλησία διαφυλάττει από την πρώτη χριστιανική χιλιετία μία θαυμάσια κληρονομιά λειτουργικών ύμνων και ευχών επί το πλείστον απαράμιλλης τέχνης. Το μέλος και η ποιητική γλώσσα επενδύουν την πνευματική εμπειρία από τη βίωση του ασύλληπτου για τον ανθρώπινο νου μυστηρίου της πίστεως και γίνονται δέηση, δοξολογία και ευχαριστία της λατρεύουσας κοινότητας προς τον Θεό.

Στην αρχή της τρίτης χριστιανικής χιλιετίας η νεοελληνική γλώσσα έχει σημαντικά διαφοροποιηθεί από τη γραπτή λόγια γλώσσα των λειτουργικών μας κειμένων με αποτέλεσμα την εμφανή δυσχέρεια της γλωσσικής κατανόησή τους.

Αντικείμενο της επιστημονικής έρευνας είναι η περιγραφή του φαινομένου και η επισήμανση των αιτιών και των επιπτώσεών του. Η αξιοποίηση των πορισμάτων εναπόκειται στη διάκριση και εγρήγορση των ποιμένων της Εκκλησίας.

Το βασικό ζητούμενο σε μία επικοινωνία είναι η πρόσληψη του μηνύματος που μεταδίδεται, η οποία σχετίζεται μ' έναν κοινό γλωσσικό κώδικα πομπού και δέκτη. Η αποδοχή του είναι θέμα περισσοτέρων παραγόντων, όπου η ευθύνη δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά στους διδασκάλους του Ευαγγελίου, αλλά και στην ελεύθερη βούληση και στη συνεργία εκείνων που προσλαμβάνουν το μήνυμά του.

Στον παρόντα τόμο περιλαμβάνονται δέκα μελέτες που έχουν δημοσιευτεί ή πρόκειται να δημοσιευτούν διάσπαρτες σε ποικίλα επιστημονικά περιοδικά από το έτος 1984 έως το 2006 και κατανέμονται σε τρεις ομάδες. [...]