Μεταδημοκρατία

[...] Το συναρπαστικό αυτό βιβλίο θα αποτελέσει μια πρόκληση για όλους όσοι διατείνονται ότι οι προηγούμενες κοινωνίες έχουν κατορθώσει να πραγματοποιήσουν τον καλύτερο δυνατό κόσμο της δημοκρατίας, και θα είναι απαραίτητο ανάγνωσμα για οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να κατανοήσει τη μορφή της πολιτικής στον εικοστό πρώτο αιώνα.





Σε αντίθεση προς την κυρίαρχη ρητορική που θριαμβολογεί υποστηρίζοντας ότι η δημοκρατία ζει σήμερα μία από τις καλύτερες στιγμές της, ο Βρετανός κοινωνιολόγος Κόλιν Κράουτς χρησιμοποιεί τον όρο μεταδημοκρατία» για να περιγράψει την παρούσα πολιτική κατάσταση. Μπορεί βέβαια ο αριθμός των χωρών στις οποίες οι κυβερνήσεις εκλέγονται με -λίγο ώς πολύ- ελεύθερες εκλογές να μεγαλώνει, αλλά στις περιοχές του πλανήτη όπου η δημοκρατία θα έπρεπε να εκδηλώνει τις αρετές της ωριμότητάς της (Δυτική Ευρώπη, Ηνωμένες Πολιτείες, Ιαπωνία), τα συμπτώματα παρακμής είναι πολλά και ανησυχητικά: γενική ανυποληψία των πολιτικών, βαθιά δυσαρέσκεια για την πολιτική που εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις, πτώση της συμμετοχής των πολιτών στα κόμματα, στις εκλογές και στις πολιτικές συζητήσεις, ενίσχυση του πολιτικού ρόλου των μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων, υποχώρηση των εξισωτικών ιδεών, αδυναμία του πολιτικού συστήματος να εκπροσωπεί τους πιο αδύνατους κοινωνικούς τομείς, άνοδος λαϊκιστικών και αντιπολιτικών κινημάτων κ.ο.κ.

Η κύρια αιτία της παρακμής της δημοκρατίας εντοπίζεται από τον Κράουτς στις μεγάλες ανισότητες που διέπουν σήμερα τις σχέσεις ανάμεσα στα επιχειρηματικά συμφέροντα και σχεδόν όλες τις άλλες κοινωνικές ομάδες. Και ενώ τα τυπικά στοιχεία της δημοκρατίας εξακολουθούν να επιβιώνουν, η πολιτική ζωή και η κυβέρνηση τίθενται σταδιακά υπό τον έλεγχο προνομιούχων στρωμάτων. Ο μεταδημοκρατικός κόσμος είναι ένας κόσμος στον οποίο κυριαρχούν τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα και η πολιτική τείνει να ξαναγίνει μια κλειστή υπόθεση ολίγων, όπως ήταν και στην προδημοκρατική εποχή. Στη μεταδημοκρατία η πλειονότητα των πολιτών απομακρύνεται από την ενεργό μαζική συμμετοχή και περιορίζεται σε μια παθητική στάση, στο ρόλο του χειραγωγούμενου θεατή που δεν επηρεάζει ουσιαστικά τις πολιτικές αποφάσεις. Η δημοκρατική διαδικασία των εκλογών εξομοιώνεται σταδιακά με ένα πλήρως ελεγχόμενο θέαμα, που ενορχηστρώνεται από ανταγωνιστικές ομάδες επαγγελματιών ειδικευμένων στις τεχνικές της πειθούς και επικεντρώνεται σε ένα μικρό φάσμα θεμάτων. Οι πολιτικές αποφάσεις για τα κρίσιμα ζητήματα είναι προϊόν διαπραγματεύσεων και συνδιαλλαγών ανάμεσα στις εκλεγμένες κυβερνήσεις και τις κυρίαρχες ολιγαρχίες, που εκπροσωπούν σχεδόν αποκλειστικά τα συμφέροντα των επιχειρήσεων.

Ο Κράουτς προτείνει να απαντήσουμε στο μεταδημοκρατικό εκφυλισμό με κλασικά δημοκρατικά αντίδοτα: εμπιστοσύνη στην κοινωνική σύγκρουση και στα ριζοσπαστικά κινήματα, μεταρρύθμιση και αναζωογόνηση των κομμάτων, αποκατάσταση της δημόσιας δράσης και της δημόσιας υπηρεσίας, επινόηση νέων μορφών δημοκρατικής συμμετοχής στην πολιτική ζωή.



ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 25/08/2006