Το καριοφίλι και το γρόσι

Ιστορικό Αρχείο. Πολιτιστική Συμβολή της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος





Ο τίτλος "Το καριοφίλι και το γρόσι" αποδίδει την ανατρεπτική σχέση του επαναστατικού όπλου με το χρήμα. Η περίπτωση που εξετάζεται σ' αυτό το βιβλίο δεν είναι η μόνη που θα μπορούσε να την αποδώσει την κάνει όμως στην έως τώρα ιστοριογραφία μας μοναδική ένα οικογενειακό αρχείο, αυτό της οικογένειας Σαλβαρά που έζησε και έδρασε στο Μιστρά. Μέσω του τεράστιου αυτού αρχείου μπορούμε να παρακολουθήσουμε πραγματικότητες του δημόσιου βίου στην Ελλάδα επί έναν τουλάχιστον αιώνα και, από το γεγονός ότι παρεμβάλλεται σ' αυτό το χρονικό διάστημα η μεγάλη μας Επανάσταση του 1821, να ερμηνεύσουμε ατομικές και συλλογικές συμπεριφορές σε πολλά επίπεδα.

Στον ιδιωτικό βίο, στην οικονομία, στην κοινωνία, στις πολύπλοκες, τελοσπάντων, σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους. Η οικογένεια Σαλβαρά - γι' αυτήν πρόκειται - παρουσίασε έφεση στην επιχειρηματικότητα μέσω του εμπορίου: λιανεμπόριο κυρίως μέσω μονάδων παντοπωλείου, που τότε τα έλεγαν "εργαστήρια" χωρίς από τη δράση τους να απουσιάζει εντελώς το χονδρεμπόριο, λαδιού και μεταξιού. Η ευρύτερη οικογένεια Σαλβαρά με τη συμμετοχή της στην αγορά των προσόδων διεύρυνε τον πλούτο της και αναπροσανατόλισε τις επιχειρηματικές στρατηγικές της μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, σ' αυτές θα βαρύνουν περισσότερο οι αποδόσεις των αγροτικών εκμεταλλεύσεων: αυτές θα τροφοδοτούν και το λιανεμπόριο τους και τα δύο θα λειτουργήσουν ως σταθμοί μετατροπής του αγροτικού σε εμπορικό κέρδος, σαν μια μηχανή καθετοποιημένης αναπαραγωγής του κέρδους.