Αλληλογραφία. Επιστολές λογίων του εικοστού αιώνα

Η υπηρεσία που παρέχει στην έρευνα η δημοσίευση παλαιότερων επιστολών για τη γνωριμία μας με τα γεγονότα του πολύμορφου παρελθόντος είναι αναμφισβήτητη. Γι' αυτό και δε δίστασα να δώσω στη δημοσιότητα πάμπολλα γράμματα από όσα σώζονται στο επιστολικό μου αρχείο, σταλμένα σ' εμένα από σημαντικά πρόσωπα του περασμένου αιώνα (1924-2002), λογοτέχνες, επιστήμονες και άλλους λογίους. Δημοσίευσα γράμματα γνωστών προσώπων με πλούσιο περιεχόμενο, δεν αγνόησα όμως και γράμματα προσωπικοτήτων, ακόμη και αν απλώς μαρτυρούσαν τα ενδιαφέροντα του προσώπου που αλληλογραφεί. Σχεδόν όλα τα γράμματα που δημοσιεύω απευθύνονται σ' εμένα· λίγα σ' εμένα και τη γυναίκα μου· λίγα επίσης μόνο στη γυναίκα μου. Κατ' εξαίρεσιν δημοσιεύω ένα δικό μου γράμμα, καθώς άμεσα συνδέεται με γράμμα επιστολογράφου μου ως προς το περιεχόμενο. Δημοσιεύω επίσης κατ' εξαίρεσιν και γράμματα τρίτων προς άλλους, καθώς άμεσα συνδέονται με θέμα που προσεγγίζεται σε γράμμα επιστολογράφου. Είναι λ.χ. η περίπτωση γράμματος του αείμνηστου Γεώργιου Ράλλη προς τον επιστολογράφο μου Δημήτρη Γεωργακά.



Υπογραμμίζοντας τη σημασία του περιεχομένου γραμμάτων ορισμένων επιστολογράφων θα έλεγα ότι πολλά γράμματα των στενότατων φίλων μου Καψωμένου, Ανδριώτη, Μανούσακα και Λουκάτου παρέχουν με το μεγάλον αριθμό τους ενδιαφέρουσα εικόνα της πανεπιστημιακής ζωής των χρόνων τους (γύρω από τα μέσα του περασμένου αιώνα). Παραλλήλως ορισμένα γράμματα των φίλων μου Γιώργου Σπυριδάκη και Φωκίωνος Φραντζεσκάκη δίνουν εικόνα της διαμορφωνόμενης προσωπικότητάς τους στα νεανικά και τα πρώτα ώριμα χρόνια τους. Εξάλλου αρκετά γράμματα του κύπριου λογίου Κυριάκου Χατζηϊωάννου μας παρέχουν τη θλιβερή εικόνα της ταλαιπωρίας του, καθώς μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 εγκαταλείπει τα υπάρχοντά του στην Αμμόχωστο και καταφεύγει πρόσφυγας στη νότια Κύπρο, αλλά συνάμα μας δίνουν εικόνα και των δεινών συνθηκών υπό τις οποίες ζουν άλλοι πρόσφυγες της μεγαλονήσου.



Τα δημοσιευόμενα γράμματα εμφανίζονται αλφαβητικώς καταταγμένα κατά το επώνυμο του επιστολογράφου. Σχολιάζονται επαρκώς (ορισμένα δεν απαιτούν σχολιασμό). Ευρετηριάζονται επίσης όλα. Παράλληλα παρέχω στον αναγνώστη βασικές χρονολογικές ή και άλλες πληροφορίες για κάθε επιστολογράφο, ακόμη (κατά το δυνατόν) και για κάθε πρόσωπο μνημονευόμενο στα σχόλια, χρήσιμες συχνά για την κατανόηση του περιεχομένου των επιστολών. Σημειώνω ότι τα σχόλια διατυπώνονται με κάθε δυνατή συντομία με την πρόθεση να δοθούν στη δημοσιότητα όσο το δυνατόν περισσότερα γράμματα. [...]