Εκτείνοντας τον Δαρβινισμό και άλλα δοκίμια

Ο επιστημονικός υλισμός, εννοώ η Φυσική και η Βιολογία ή μάλλον η Κοσμολογία και Εξελικτική, μας προσφέρει μια ακριβή περιγραφή του κόσμου και μια επιστημονική αφήγηση της δημιουργίας του. Θα έπρεπε να μας κάνει να αναρωτηθούμε, αλλά συγχρόνως να μας προβληματίσει, το γεγονός ότι οι εξελικτικοί βιόλογοι παρουσιάζουν ορισμένα χαρακτηριστικά που απομακρύνουν τη δραστηριότητά τους από αυτό που είναι μια επιστημονική προσπάθεια. Αυτά τα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν: πρώτα το να παραβλέπουν συχνά αρνητικές ενδείξεις, κατόπιν την τάση να ενσωματώνουν στη θεωρία, τροποποιώντας την, αποτελέσματα που εκ πρώτης όψεως τη διαψεύδουν, δημιουργώντας έτσι μια ευρύτερη θεωρία. Μήπως άραγε ο Δαρβινισμός μεταβάλλεται (τη απουσία καταλλήλου πνευματικής αστυνόμευσης) σε θρησκευτική κατασκευή, μήπως γίνεται μεταφυσικό πρόγραμμα ή παραμένει ακόμα μια επιστημονική δραστηριότητα;







ΚΡΙΤΙΚΗ




Στην τρίτη κατά σειράν συλλογή δοκιμίων του ο Κώστας Κριμπάς έχει συγκεντρώσει 16 κείμενα των οποίων ο κεντρικός άξονας είναι ο νεοδαρβινισμός. Κάποια από τα κείμενα αυτά εμφανίζονται για πρώτη φορά, ενώ κάποια άλλα έχουν ήδη δημοσιευθεί σε εξειδικευμένα επιστημονικά έντυπα. Αν και γραμμένα με ποικίλες αφορμές ­ από πανεπιστημιακές διαλέξεις και ομιλίες σε συμπόσια, ως παρουσιάσεις τιμωμένων επιστημόνων και εισαγωγές σε βιβλία ­, τα ετερογενή, με την πρώτη ματιά, δοκίμια διαθέτουν μια συνοχή που πηγάζει από το γεγονός ότι όλα διαπνέονται από τη νεοδαρβινική θεωρία.

Τα δύο πρώτα δοκίμια διαπραγματεύονται την επέκταση της δαρβινικής θεωρίας στις φυσικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, τάση η οποία έχει επικρατήσει και η οποία αναπτύσσεται με κριτική διάθεση από τον συγγραφέα.

Τα επόμενα τέσσερα δοκίμια θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ιστορικά. Το δοκίμιο-εισαγωγή του βιβλίου τού Richard Dawkings The Blind Watchmaker μας γνωρίζει την αγγλική σχολή των εξελικτικών. Τα δύο επόμενα, μέσα από τη ζωή των Nikolai V. Timofeeff-Ressovsky και Theodosius Dobzansky, μας εισάγουν στην ίδρυση της ρωσοαμερικανικής εξελικτικής σχολής και την επίδρασή της στην ευρωπαϊκή. Τη συνέχεια της αμερικανικής σχολής παρακολουθούμε μέσα από το τέταρτο δοκίμιο-έπαινο στον Richard Lewontin, καθηγητή Ζωολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.

Τα επτά δοκίμια που ακολουθούν διαπραγματεύονται επιστημονικά και φιλοσοφικά θέματα όπως αυτά προκύπτουν από τη νεοδαρβινική θεώρηση του κόσμου. Τα τρία πρώτα ­ περισσότερο επιστημονικά ­ αποτελούν μελέτες οι οποίες μπορούν να θεωρηθούν σεμινάρια εξελικτικής βιολογίας, ενώ τα τέσσερα τελευταία εντάσσονται στο πεδίο της φιλοσοφίας της βιολογίας.

Τέλος, τα τρία κείμενα που ολοκληρώνουν το βιβλίο είναι αφιερωμένα στην ιστορία της επιστήμης στη χώρα μας. Μέσα από ιστορικά γεγονότα, την άφιξη των γάλλων επιστημόνων στον Μοριά τον Ιανουάριο του 1829 και την ίδρυση, διάλυση και επανίδρυση της Γεωπονικής Σχολής των Αθηνών, γίνεται μια εκτίμηση της εξωτερικής επιρροής και του ρόλου των θεσμών στη διαμόρφωση των επιστημονικών ιδεών στην Ελλάδα.



ΙΩΑΝΝΑ ΣΟΥΦΛΕΡΗ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 30-08-1998