Τα συρτάρια της γνώμης του: Άγνωστες παραθεματικές τεχνικές του Εμμανουήλ Ροΐδη

"...του οποίου η γνώμη παρείχε πλείονα συρτάρια αφ' όσα εργαστήριον φαρμακοπώλου."

(Πάπισσα Ιωάννα, ε’ έκδοση, 1888, σ. 144)



Η λογοτεχνία δεν είναι μόνο τέχνη της γραφής. Όπως κάθε τέχνη είναι ταυτόχρονα παιχνίδι. Λιγότερο ή περισσότερο "σοβαρό", ανάλογα με τις προθέσεις του συγγραφέα. Ο Εμμανουήλ Ροΐδης, πνευματώδης και καλλιεργημένος συγγραφέας, και μάλιστα πέρα από τον μέσο όρο των αναγνωστών της εποχής του, με χαρακτηριστική εμμονή, μεταμφιέζει το κείμενό του σε παίγνιο του λόγου. Στρεβλωμένα παραθέματα, παραποιημένες παραπομπές, αμφίσημα λάθη, αναγραμματισμοί και λογοκλοπές πλέκουν μια πυκνή διακειμενική "υπόθεση" που οικοδομεί ένα δεύτερο, πολλαπλών αναγνώσεων κείμενο. Αυτό το δεύτερο κείμενο πλουτίζει με διαφορετικό, συχνά ανέλπιστο περιεχόμενο το πρώτο και, μέσα από πολυδαίδαλες διαδρομές, θέτει εν τέλει τον (φιλ)αναγνώστη στην επίζηλη αλλά και δύσκολη θέση του συγγραφέα...

Ο Σταύρος Κρητιώτης, λόγιος συγγραφέας που έχει διακριθεί για την εμμονή του στις διακειμενικές απολαύσεις, με υποδειγματικό τρόπο ανασκάπτει, καταγράφει, αξιολογεί, εκθέτει στον παρόντα τόμο όλες τις πολύπλοκες παραθεματικές τεχνικές και τα τεχνάσματα, όλα τα απόκρυφα κοιτάσματα του παιγνιώδους ροΐδειου λόγου, σαν κι εκείνα που ο ίδιος ευφυέστατα προσδιόρισε στην Πάπισσα Ιωάννα ως τα "συρτάρια της γνώμης του".