Η κληρονομιά της επανάστασης

Στα εδάφη της πρώην Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, μπορούμε σήμερα να βρούμε περισσότερα από 20.000 μνημεία, προτομές και αναμνηστικές πλάκες, τα οποία, στην πλειοψηφία τους, είτε μας θυμίζουν τις θηριωδίες του φασισμού είτε αποτίουν φόρο τιμής στα θύματα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και σε όσους αγωνίστηκαν για τη σοσιαλιστική επανάσταση. Συναντάμε τα μνημεία αυτά κυρίως σε τοποθεσίες στρατηγικής σημασίας, όπου διεξήχθησαν αποφασιστικές μάχες ή έγιναν εκτελέσεις. Αρκετά αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, τα περισσότερα όμως είναι μοντέρνας αισθητικής, σε αντίθεση με ό,τι πρέσβευαν οι αρχιτεκτονικές σχολές σε ανατολική Ευρώπη και Ρωσία εκείνο τον καιρό.

Ο Μάρκο Κρόγιατς κατέγραψε με τον φωτογραφικό φακό του περισσότερα από 500 τέτοια μνημεία. Οι φωτογραφίες του αποτελούν σημαντικά ντοκουμέντα μιας ολόκληρης εποχής, ιδιαίτερα εάν σκεφτεί κανείς ότι πολλά από τα μνημεία αυτά, τα οποία ανήκουν πλέον σε έξι διαφορετικές χώρες, είτε καταστράφηκαν είτε έχουν αφεθεί στην τύχη τους, μιας και είναι συνυφασμένα με το σοσιαλιστικό παρελθόν της περιοχής.