Ιστορία της ελληνικής φωτογραφίας 1839-1970

Το λεύκωμα αυτό αποτελεί μια πρωτοπόρα και μοναδική εμπεριστατωμένη μελέτη στον τομέα της ιστορίας της ελληνικής φωτογραφίας, η οποία συγχρόνως αναδεικνύει τη σύγχρονη Ελλάδα μέσα από τη φωτογραφική μαρτυρία.

Εικόνες που φωτίζουν κρυμμένες πτυχές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, φωτογραφίες που προκαλούν με την ευθύβολη αλήθεια τους, υπενθυμίζουν στιγμές και βήματα που πήρε ο χρόνος, συγκινούν και πολλές φορές σοκάρουν με την αμεσότητά τους.
Ένα έργο ζωής για τον δημιουργό του Άλκη Ξανθάκη, ο οποίος κατέθεσε στις σελίδες του την εμπειρία, το ταλέντο και την ερευνητική προσπάθεια μιας ολόκληρης ζωής. 520 σπάνιες και ανέκδοτες φωτογραφίες και στοιχεία για τους σημαντικότερους Έλληνες και ξένους φωτογράφους που έδρασαν στον ελληνικό χώρο το διάστημα 1839-1970 καθιστούν το λεύκωμα αυτό ανεκτίμητο. Παράλληλα καταγράφονται τα πολιτικά γεγονότα που συντελούνταν στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, εκείνο το διάστημα, επιτρέποντας έτσι μια νέα ανάγνωση του ιστορικού χρόνου
και των συνεπειών του. Μέσα από την αδιάψευστη μαρτυρία του φωτογραφικού φακού, παρακολουθεί κανείς το πανόραμα της νεότερης ελληνικής ιστορίας, τα μεγάλα γεγονότα, τους πολέμους, τις φυσικές καταστροφές, αλλά και την εξέλιξη των ιδεολογιών και αντιλήψεων στην ελληνική κοινωνία.

Η πρώτη έκδοση του βιβλίου, "Ιστορία της Ελληνικής Φωτογραφίας 1839-1960", που κυκλοφόρησε το 1981, είχε τιμηθεί με Έπαινο της Ακαδημίας Αθηνών.






Για την Ιστορία της Ελληνικής Φωτογραφίας 1839-1960, έργο που είδε το φως της δημοσιότητας το 1981, χρειάστηκα πέντε περίπου χρόνια εντατικής μελέτης και ερευνητικής προσπάθειας. Η μεγάλη μου αγωνία τότε ήταν το αν είχα συγκεντρώσει επαρκή στοιχεία, ονόματα φωτογράφων και πληροφορίες για την εξέλιξη της ελληνικής φωτογραφίας κατά την υπό εξέταση περίοδο. Αναγνωρίζοντας την προσπάθειά μου, η Ακαδημία Αθηνών βράβευσε το βιβλίο μου με «Έπαινο» γιατί, όπως αναφέρει στο σκεπτικό της: «Το βιβλίο του κ. Ξανθάκη αποτελεί την πρώτη αξιόλογη προσπάθεια να φανεί η αρχή και η εξέλιξη της φωτογραφικής τέχνης στην Ελλάδα και για να εντοπιστούν οι σημαντικότερες φωτογραφίες».
Από το 1981 μέχρι σήμερα ήδη έχουν περάσει 27 χρόνια, αφιερωμένα στη συνεχή αναζήτηση και έρευνα στον συγκεκριμένο χώρο. Παράλληλα, οι εμπειρίες και οι γνώσεις μου στο αντικείμενο είχαν την ανάλογη εξέλιξη. Εύλογα λοιπόν, όταν άρχισα, έναν χρόνο πριν, να συγγράφω μια νεότερη προσέγγιση της ιστορίας της ελληνικής φωτογραφίας, ήλθα αντιμέτωπος με ένα άλλου είδους δίλημμα. Δηλαδή, τι δεν θα έπρεπε, λόγω χώρου, να δημοσιεύσω. Για παράδειγμα, το 1981 είχα συγκεντρώσει στοιχεία για 1.000 Έλληνες φωτογράφους αλλά και ξένους ομοτέχνους τους που έδρασαν στην Ελλάδα. Σήμερα ο αριθμός αυτός έχει ξεπεράσει τις 4.500 χιλιάδες!
Σκοπός μου βέβαια δεν είναι να παραθέσω στοιχεία για όλους τους φωτογράφους αυτούς - κάτι τέτοιο θα έδινε στο βιβλίο τη μορφή λεξικού. Γίνεται όμως επιλεκτική αναφορά των σημαντικότερων. Και επειδή μια τέχνη και τεχνική, όπως είναι και η φωτογραφία, δεν μπορούμε να την προσεγγίσουμε ανεξάρτητα από την εποχή της, έκρινα αναγκαίο να κάνω παράλληλη αναφορά σε πολιτικά γεγονότα και εξελίξεις που συντελούνταν στην Ελλάδα κυρίως, αλλά και στο εξωτερικό. Πέρα από την αλλαγή της δομής της ύλης, τον εμπλουτισμό του πληροφοριακού υλικού και την αναφορά σε άγνωστους μέχρι τώρα φωτογράφους και σε άγνωστα γεγονότα, βασική επιδίωξη στην παρούσα έκδοση ήταν και η λεπτομερής εικονογράφηση / τεκμηρίωση με σπάνιες και ανέκδοτες φωτογραφίες, οι οποίες ξεπερνούν τις 520 στις 530 σελίδες του από μόνο του το εικονογραφικό αυτό υλικό θα μπορούσε να αποτελέσει ένα αυτοτελές λεύκωμα. [...]



ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ


ΠΡΟΛΟΓΟΣ
1. Η ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
2. ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 1839-1850
3. Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΔΡΑΙΩΝΕΤΑΙ, 1850-1880
4. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1880-1900
5. ΜΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΥΦΕΣΗΣ, 1900-1922
6. Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΣΕ ΜΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΠΟΛΕΜΩΝ, 1912-1922
7. ΤΑ ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ, 1922-1939
8. Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ. ΠΟΛΕΜΟΣ - ΚΑΤΟΧΗ - ΕΜΦΥΛΙΟΣ, 1940-1950
9. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ «ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΕΙΤΑΙ», 1950-1979
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ