Η Αναθεώρηση του Συντάγματος (1993-2001)

Η πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος ξεκίνησε ουσιαστικά στις αρχές του 1993, τυπικά όμως την Άνοιξη του 1995, όταν τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα -το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία- υπέβαλαν τις προτάσεις τους στη Βουλή. Η διαδικασία ολοκληρώθηκε μετά από κυοφορία οκτώ χρόνων, τον Απρίλιο του 2001, και κάλυψε όλο το εύρος των διατάξεων του Καταστατικού μας Χάρτη.

Η αναθεώρηση του Συντάγματος αποτελεί, ως γνωστόν, αρμοδιότητα της Βουλής. Από την επεξεργασία και τη συζήτηση των προτάσεων στην Επιτροπή Αναθεώρησης και στην Ολομέλεια της λαϊκής αντιπροσωπείας έχει παραχθεί πλούσιο, και εν πολλοίς αδημοσίευτο, πρωτογενές υλικό. Εντυπωσιακά μεγάλη είναι, εξάλλου, η παραγωγή σχετικών άρθρων, μελετών και δημοσιευμάτων στον Τύπο.

Στον παρόντα τόμο περιέχεται το κρίσιμο υλικό της αναθεώρησης. Η προσπάθεια κατά τον αρχικό σχεδιασμό της απέβλεπε στην αντιμετώπιση αποκλειστικά διδακτικών αναγκών. Στην πορεία ωστόσο ο στόχος της διευρύνθηκε και εμπλουτίσθηκε. Με την ολοκλήρωσή του ο τόμος προσφέρει έτσι όχι μόνο το πρώτο βασικό corpus του αναθεωρητικού εγχειρήματος αλλά και ένα χρήσιμο βοήθημα για όλους όσοι θελήσουν να εγκύψουν και να εμβαθύνουν στο κλίμα της εποχής, στην περιρρέουσα ιδεολογική ατμόσφαιρα, στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις πολιτικές επιλογές που καθόρισαν την πορεία, διαμόρφωσαν τις αποφάσεις και σφράγισαν τη φυσιογνωμία της πρόσφατης αναθεώρησης.

Στον τόμο προτάσσεται το αναλυτικό χρονικό της αναθεώρησης (σ. 13-37). Στο χρονικό καταγράφονται οι ενδιάμεσοι σταθμοί της διαδικασίας από τη στιγμή που προβλήθηκε το ζήτημα έως τη θέση σε ισχύ του αναθεωρημένου Συντάγματος.

Στη δεύτερη ενότητα παρατίθενται με χρονολογική σειρά οι βασικές πηγές (σ. 39-328). Η Έκθεση της (πρώτης) Επιτροπής Αναθεώρησης του 1996 (σ. 39-59) αν και αφορά τη μηδέποτε ολοκληρωθείσα, λόγω της προσφυγής στις εκλογές της 22ας Σεπτεμβρίου 1996, διαδικασία- συμπυκνώνει περιεκτικά και αποτυπώνει ανάγλυφα την εικόνα της πρώτης προσπάθειας για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Ο αναγνώστης μπορεί έτσι να περάσει ομαλά στη δεύτερη σχετική προσπάθεια.

Με την υποβολή των προτάσεων του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας (σ. 61-114), τον Ιούνιο του 1997, ξεκινά εκ νέου η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος. Στην συνέχεια παρατίθενται, κατά σειρά, όσες τροπολογίες κατατέθηκαν (σ. 115-146), η Έκθεση της Επιτροπής Αναθεώρησης του 1998 (σ. 147-170), τα αποτελέσματα -κατ’ άρθρο- των ψηφοφοριών στην Ολομέλεια (σ. 171-176) και το σχέδιο αναθεώρησης (177-213), όπως διαμορφώθηκε από την ομότιτλη επιτροπή το φθινόπωρο του 2000. Από την ανάγνωση των ομιλιών των πολιτικών αρχηγών και των εισηγητών της πλειοψηφίας και της μειοψηφίας στην Ολομέλεια της Βουλής (σ. 215-285) κατά την ψήφιση των αναθεωρητέων διατάξεων, τον Απρίλιο του 2001, προβάλλουν περιεκτικά και με ενάργεια οι θέσεις των πολιτικών κομμάτων στα επιμέρους ζητήματα της αναθεώρησης. Η ενότητα συμπληρώνεται με τα αποτελέσματα, ανά διάταξη, της ψηφοφορίας στην Ολομέλεια (σ. 287-291) και το Ψήφισμα της Ζ’ Αναθεωρητικής Βουλής (σ. 293-328).

Τέλος, στην τρίτη ενότητα του τόμου παρατίθενται οι πηγές (σ. 328-333), μελέτες και άρθρα (σ. 325-347) καθώς επίσης δημοσιεύματα Τύπου (σ. 349-368) σχετικά με την αναθεώρηση του Συντάγματος.