Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ένωσης

Η χρηματοοικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας προκάλεσε την μεταρρύθμιση του νομοθετικού πλαισίου για τη λειτουργία των τραπεζών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (των «απαιτήσεων προληπτικής εποπτείας») και την υιοθέτηση, για πρώτη φορά, ευρωπαϊκών κανόνων για την τραπεζική εξυγίανση. Παράλληλα, σχεδιάσθηκε εκ νέου το ευρωπαϊκό σύστημα εφαρμογής της τραπεζικής νομοθεσίας και μεταφέρθηκε στο επίπεδο της Ένωσης η βασική ευθύνη για την εφαρμογή της, ιδίως για τις τράπεζες της Ευρωζώνης. Η πορεία αυτή ολοκληρώθηκε με τη θεσμοθέτηση και τη λειτουργία του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού και του Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης, που συγκροτούν τους δύο πυλώνες της Τραπεζικής Ένωσης.

Η λειτουργία, για περισσότερο από μια πενταετία, των νέων θεσμών και η σημαντική νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης την περίοδο αυτή, επιτρέπουν μια συνολική προσέγγιση, από νομική σκοπιά, της Τραπεζικής Ένωσης, που επιχειρείται με την παρούσα μελέτη. Για να γίνει κατανοητή η λειτουργία των νέων μηχανισμών, η μελέτη αναπτύσσει τις βασικές έννοιες του ευρωπαϊκού δικαίου των απαιτήσεων προληπτικής εποπτείας και της τραπεζικής εξυγίανσης, εξετάζει τα ζητήματα κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, του Ενιαίου Συμβουλίου Εξυγίανσης και των εθνικών αρχών και επισημαίνει τις καινοτομίες που εισάγει στο ευρωπαϊκό δίκαιο η Τραπεζική Ένωση. Ειδική αναφορά γίνεται στο εθνικό δίκαιο μεταφοράς των ευρωπαϊκών κανόνων και στις αρμοδιότητες της Τράπεζας της Ελλάδος στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών μηχανισμών. Στο κύριο μέρος της μελέτης αναλύεται ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός και ο Ενιαίος Μηχανισμός Εξυγίανσης, με έμφαση στα διαδικαστικά και ουσιαστικά δικαιώματα των εμπλεκομένων ιδιωτών (των τραπεζών, των μετόχων και των πιστωτών τους) και στην έννομη προστασία τους.