Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης

Αν πρέπει να προσδιορίσουμε την Ποντιακή Διάλεκτο τοπικά και χρονικά, ο τόπος αναφοράς θα είναι ο Πόντος. Κάθε γωνιά της ιστορικής μας πατρίδας, όπου τα ποντιακά ήταν ο βασικός κώδικας επικοινωνίας. Συχνά όχι ο μοναδικός, αλλά σίγουρα ο βασικός. Χρονικά τώρα, περίοδος αναφοράς είναι τα χρόνια -οι αιώνες- πριν την ανταλλαγή. Έκτοτε σε αμιγώς ποντιακές κοινότητες εδώ στον ελλαδικό χώρο, όπου εγκαταστάθηκε το μεγαλύτερο κομμάτι του ποντιακού πληθυσμού, σε κάποια χωριά της Τραπεζούντας που οι κάτοικοι ως μουσουλμάνοι παρέμειναν εκεί και στις ποντιακές κοινότητες στην πρώην Σοβιετική Ένωση, η Ποντιακή ομιλούνταν. Ωστόσο αν αναλογιστούμε ότι κανένας πλέον δεν μιλούσε αποκλειστικά την Ποντιακή και οι ανάγκες επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο επέβαλαν τη χρήση της κοινής Νέας Ελληνικής, της Τουρκικής ή της Ρωσικής γλώσσας, γίνεται κατανοητό ότι η Ποντιακή διάλεκτος έχανε σταδιακά τη χρηστική της αξία. Δεν αναζητούνταν, τουλάχιστον στο βαθμό που γινόταν παλιότερα, φόρμες επικοινωνίας μέσω αυτής. Κάλυπτε απλά την ενδοκοινοτική επικοινωνία και η συρρίκνωσή της ήταν αναπόφευκτη.
Ο Γεώργιος Κ. Κυριακίδης γεννήθηκε στην Αργυρούπολη του Πόντου το 1900. Στην καρδιά της ιστορικής μας πατρίδας. Αυτό, για τους λόγους που προανέφερα, κάνει ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα τη μελέτη των γραπτών του. Ο ίδιος βέβαια δεν ήταν ένας κλασικός Πόντιος της πρώτης προσφυγικής γενιάς. Είναι ενταγμένος στην εδώ κοινωνία πριν από την ανταλλαγή, και έχει μόρφωση πανεπιστημιακού επιπέδου. Η ζωή του εμπεριέχει τη διαδρομή δύο, ίσως και τριών, γενεών προσφύγων. Κι αυτό αποτυπώνεται στη γλώσσα του. Η μητρική
γλώσσα του Γεωργίου Κυριακίδη είναι η Ποντιακή. Το λεξιλόγιό του το κάνει αυτό φανερό. Η εργασία του όμως, οι σπουδές του και το αστικό περιβάλλον που έζησε, επέβαλαν τη χρήση της Καθαρεύουσας και της κοινής Νέας Ελληνικής. Ο Γεώργιος Κυριακίδης έζησε αρχικά όπως οι παππούδες μας και στη συνέχεια όπως οι γονείς μας, και θα τολμήσω να πω όπως εμείς. Η ζωή του κλείνει μέσα της όλη τη διαδρομή του ποντιακού ελληνισμού, από την ιστορική του πατρίδα στις αρχές του προηγούμενου αιώνα μέχρι τη Θεσσαλονίκη της δεκαετίας του εβδομήντα. Και η γλώσσα του ακολουθεί αυτή τη διαδρομή, κάτι που εξηγεί την ύπαρξη των όποιων νεολογισμών συμπεριλαμβάνει.
Το κείμενο που μου παραδόθηκε ήταν χειρόγραφο. Μεγάλη η πρόκληση, και φυσικά οι δυσκολίες. Η επιμέλεια θεωρήσαμε ότι πρέπει να συνίσταται στη χρήση της κατάλληλης γραμματοσειράς και του τρόπου γραφής γενικότερα που η «Ιστορική Γραμματική της Ποντικής Διαλέκτου» υποδεικνύει, καθώς και στη διόρθωση αβλεψιών. Η στίξη έμεινε ως είχε, ή αν θέλετε, όπως μπορεί να φανεί σ' ένα χειρόγραφο πολλών δεκαετιών.