0
Your Καλαθι
Μπίρα με γρεναδίνη
Δεκαέξι διηγήματα της πόλης
Περιγραφή
Τι σχέση έχει ένας ασφαλιστής από την επαρχία, περαστικός από την Αθήνα, που βλέπει από το παράθυρο του ξενοδοχείου του ένα άγριο έγκλημα, με ένα Ίμβριο περιπτερά που αναγκάζεται να σκοτώσει ένα κλεφτρόνι; Τι συνδέει τη Σουάν Γιού, μια όμορφη στριπτιζέζ από την Ταϊλάνδη, με τον Ανταμ Κοσέφσκι, που έρχεται να βρει τη γυναίκα του στα πολωνέζικα στέκια της Αχαρνών; Ακόμα: τι περιέχει ένα μακρόστενο δέμα, τυλιγμένο με γούνες από κουνέλι; Γιατί η Αμαλία, μια Βραζιλιάνα, παντρεμένη με ένα βιοτέχνη που ζει στο Παγκράτι, σπρώχνει την δεκαεφτάχρονη κόρη της στην αγκαλιά ενός μεσήλικα; Ποιός είναι, τέλος, ο μυστηριώδης «λαγός», που φλερτάρει τις κοπέλες, που δουλεύουν στα μπαρ του Κουκακίου; Χίλιοι αδιέξοδοι μικρόκοσμοι εμφανίζονται συνεχώς και σβήνουν μέσα στα δυσδιάκριτα σύνορα της απλής, καθημερινής ζωής και του εγκλήματος.
ΚΡΙΤΙΚΗ
Ο Φώντας Λάδης (Σπάρτη, 1943), γνωστός περισσότερο ως δημοσιογράφος και ως στιχουργός σημαντικών τραγουδιών του έντεχνου ρεπερτορίου (εκείνα με τον τίτλο Τα τραγούδια μας που έγραψε ο Μάνος Λοΐζος και τραγούδησε ο Γιώργος Νταλάρας ακούγονται ως σήμερα από τα μεγάφωνα στις εργατικές κινητοποιήσεις και στις απεργίες), είναι ο πρώτος έλληνας συγγραφέας που μετά τον θάνατο του Γιάννη Μαρή, το 1979, και το κλείσιμο τυπικά και ουσιαστικά της περιόδου ακμής της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας, που άρχισε το 1953 με το Εγκλημα στο Κολωνάκι, επιχείρησε να αναβιώσει την αστυνομική λογοτεχνία εμπλουτίζοντάς την με κοινωνικά στοιχεία.
Μολονότι δεν έχει καταπιαστεί μέχρι στιγμής με το μυθιστόρημα, τα διηγήματά του που δημοσιεύτηκαν το 1982 στο περιοδικό Λαβύρινθος (το εξέδιδε ο οίκος Γνώση) και κυκλοφόρησαν το 1987 υπό τον τίτλο Ανθρωποι και κούκλες άνοιξαν τρόπον τινά τον δρόμο και σε άλλους νεότερους, συνομηλίκους του ή μη, συγγραφείς. Ηταν κάπως δύσκολα τα πράγματα για την αστυνομική λογοτεχνία τη δεκαετία του '80, τότε που κάποια κλασικά έργα της ως εκείνη τη στιγμή κυκλοφορούσαν σε βιβλία τσέπης και πωλούνταν μόνο στα περίπτερα άρχισαν δειλά δειλά να εμφανίζονται στα βιβλιοπωλεία σε καλαίσθητες εκδόσεις, άριστες μεταφράσεις και οίκους με κύρος (Αγρα, Εξάντας, Γράμματα κ.ά.). Μία ακόμη συμβολή του Λάδη στο συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος ήταν το θερμό κείμενό του (μια απρόσμενη συνηγορία του αστυνομικού αφηγήματος) που δημοσιεύτηκε στον «Ριζοσπάστη» (25 Ιουλίου 1982), εφημερίδα ενός κόμματος που εξέφραζε μια αρνητική στάση απέναντι σε αυτό. «Σε μια κοινωνία τόσων και τόσων ατιμώρητων παραχαρακτών, δολοφόνων, ηθικών και φυσικών αυτουργών, σε μια κοινωνία όπου οι περισσότεροι ανέρχονται δολοφονώντας αισθήματα, φιλίες, ολόκληρους ανθρώπους, τον ίδιο τους τον εαυτό, το αστυνομικό μυθιστόρημα έχει πολλά να μας πει» υποστήριξε. Εξέφρασε μάλιστα την άποψη ότι στην κακή, την «κίτρινη», αστυνομική λογοτεχνία μπορεί να αντιπαρατεθεί η «κόκκινη» λογοτεχνία του είδους. Ισως δεν αποτελεί τυχαίο γεγονός το ότι μερικά χρόνια αργότερα το κομματικό εκδοτικό Σύγχρονη Εποχή δημιούργησε μια αστυνομική σειρά με αριστερούς συγγραφείς, όπως ο Ντάσιελ Χάμετ και ο Τζέιμς Κέιν.
Η συλλογή Μπίρα με γρεναδίνη που εκδόθηκε πρόσφατα από την Αγκυρα περιέχει 16 διηγήματα «της πόλης», όπως εμφαντικά αναφέρεται στις πρώτες σελίδες του βιβλίου τα οποία δημοσιεύτηκαν το 1999 στο Εθνος της Κυριακής. Ενώ στο Ανθρωποι και κούκλες συνδετικός κρίκος είναι ο ιδιωτικός ντετέκτιβ Φοίβος Μαύρος, εδώ πρωταγωνιστούν διάφοροι ήρωες, άνθρωποι καθημερινοί, Ελληνες και αλλοδαποί. Χώρος δράσης στις ιστορίες είναι η σύγχρονη Αθήνα, η υπερτροφική πρωτεύουσα της χώρας, όπου συμβιούν, αρμονικά ή όχι, ιθαγενείς, οικονομικοί και πολιτικοί πρόσφυγες, λαθρομετανάστες, φιλόνομοι πολίτες και περιθωριακά άτομα.
Το πρώτο διήγημα, το Μεσάνυχτα στον κήπο του καλού και του κακού, αυτό που χαρακτηρίζει με τη λιτότητα, την αμεσότητά του συν μια ποιητική διάθεση τη γραφή του Λάδη, διαδραματίζεται στο Παγκράτι. Θιασώτες του τζόγου, που στοιχηματίζουν στο Προ-Πο και στον Ιππόδρομο, κατά τα άλλα αξιοσέβαστοι πολίτες, ένας στιχουργός και ένας λογιστής, αντιμετωπίζουν με βιαιότητα τον προποτζή έχει σπουδάσει στη Μόσχα που στήνει δουλειές με παράνομα στοιχήματα και είναι απρόθυμος να τους πληρώσει τα κερδισμένα. Μέσω της περιπλάνησης σε πλατείες και γειτονιές, μπαρ, καφετέριες, πιτσαρίες, ψιλικατζίδικα, σκοτεινές πολυκατοικίες, με ήρωες που διακατέχονται από τη μανία του κέρδους, ο συγγραφέας αναπτύσσει την προβληματική του για τα αδιέξοδα του σύγχρονου αστού που δεν διστάζει μπροστά σε τίποτα όταν πρόκειται για τα λεφτά. Με εξαίρεση κάποιες ιστορίες που διαδραματίζονται στο Λονδίνο (λαθρεμπόριο όπλων), τα Χανιά (αρχαιοκαπηλία), τη Σπάρτη (έγκλημα πάθους) και τα στενά της Μαλαισίας (σύγχρονη πειρατεία σε πλοίο), στα υπόλοιπα διηγήματα ο αναγνώστης συναντά ληστές περιπτέρων, νονούς μαγαζιών, βαποράκια, εμπόρους γυναικών εξ Ανατολικής Ευρώπης, άνδρες που ψάχνουν για ανορθόδοξη ερωτική συντροφιά, έναν ολόκληρο κόσμο της νύχτας, απρόβλεπτο, σκοτεινό, επικίνδυνο, μα και κάποια πρόσωπα που φλέγονται από ανομολόγητες επιθυμίες και ερωτικό πάθος.
Φίλιππος Φιλίππου
ΤΟ ΒΗΜΑ, 22-07-2001
ΚΡΙΤΙΚΗ
Ο Φώντας Λάδης (Σπάρτη, 1943), γνωστός περισσότερο ως δημοσιογράφος και ως στιχουργός σημαντικών τραγουδιών του έντεχνου ρεπερτορίου (εκείνα με τον τίτλο Τα τραγούδια μας που έγραψε ο Μάνος Λοΐζος και τραγούδησε ο Γιώργος Νταλάρας ακούγονται ως σήμερα από τα μεγάφωνα στις εργατικές κινητοποιήσεις και στις απεργίες), είναι ο πρώτος έλληνας συγγραφέας που μετά τον θάνατο του Γιάννη Μαρή, το 1979, και το κλείσιμο τυπικά και ουσιαστικά της περιόδου ακμής της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας, που άρχισε το 1953 με το Εγκλημα στο Κολωνάκι, επιχείρησε να αναβιώσει την αστυνομική λογοτεχνία εμπλουτίζοντάς την με κοινωνικά στοιχεία.
Μολονότι δεν έχει καταπιαστεί μέχρι στιγμής με το μυθιστόρημα, τα διηγήματά του που δημοσιεύτηκαν το 1982 στο περιοδικό Λαβύρινθος (το εξέδιδε ο οίκος Γνώση) και κυκλοφόρησαν το 1987 υπό τον τίτλο Ανθρωποι και κούκλες άνοιξαν τρόπον τινά τον δρόμο και σε άλλους νεότερους, συνομηλίκους του ή μη, συγγραφείς. Ηταν κάπως δύσκολα τα πράγματα για την αστυνομική λογοτεχνία τη δεκαετία του '80, τότε που κάποια κλασικά έργα της ως εκείνη τη στιγμή κυκλοφορούσαν σε βιβλία τσέπης και πωλούνταν μόνο στα περίπτερα άρχισαν δειλά δειλά να εμφανίζονται στα βιβλιοπωλεία σε καλαίσθητες εκδόσεις, άριστες μεταφράσεις και οίκους με κύρος (Αγρα, Εξάντας, Γράμματα κ.ά.). Μία ακόμη συμβολή του Λάδη στο συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος ήταν το θερμό κείμενό του (μια απρόσμενη συνηγορία του αστυνομικού αφηγήματος) που δημοσιεύτηκε στον «Ριζοσπάστη» (25 Ιουλίου 1982), εφημερίδα ενός κόμματος που εξέφραζε μια αρνητική στάση απέναντι σε αυτό. «Σε μια κοινωνία τόσων και τόσων ατιμώρητων παραχαρακτών, δολοφόνων, ηθικών και φυσικών αυτουργών, σε μια κοινωνία όπου οι περισσότεροι ανέρχονται δολοφονώντας αισθήματα, φιλίες, ολόκληρους ανθρώπους, τον ίδιο τους τον εαυτό, το αστυνομικό μυθιστόρημα έχει πολλά να μας πει» υποστήριξε. Εξέφρασε μάλιστα την άποψη ότι στην κακή, την «κίτρινη», αστυνομική λογοτεχνία μπορεί να αντιπαρατεθεί η «κόκκινη» λογοτεχνία του είδους. Ισως δεν αποτελεί τυχαίο γεγονός το ότι μερικά χρόνια αργότερα το κομματικό εκδοτικό Σύγχρονη Εποχή δημιούργησε μια αστυνομική σειρά με αριστερούς συγγραφείς, όπως ο Ντάσιελ Χάμετ και ο Τζέιμς Κέιν.
Η συλλογή Μπίρα με γρεναδίνη που εκδόθηκε πρόσφατα από την Αγκυρα περιέχει 16 διηγήματα «της πόλης», όπως εμφαντικά αναφέρεται στις πρώτες σελίδες του βιβλίου τα οποία δημοσιεύτηκαν το 1999 στο Εθνος της Κυριακής. Ενώ στο Ανθρωποι και κούκλες συνδετικός κρίκος είναι ο ιδιωτικός ντετέκτιβ Φοίβος Μαύρος, εδώ πρωταγωνιστούν διάφοροι ήρωες, άνθρωποι καθημερινοί, Ελληνες και αλλοδαποί. Χώρος δράσης στις ιστορίες είναι η σύγχρονη Αθήνα, η υπερτροφική πρωτεύουσα της χώρας, όπου συμβιούν, αρμονικά ή όχι, ιθαγενείς, οικονομικοί και πολιτικοί πρόσφυγες, λαθρομετανάστες, φιλόνομοι πολίτες και περιθωριακά άτομα.
Το πρώτο διήγημα, το Μεσάνυχτα στον κήπο του καλού και του κακού, αυτό που χαρακτηρίζει με τη λιτότητα, την αμεσότητά του συν μια ποιητική διάθεση τη γραφή του Λάδη, διαδραματίζεται στο Παγκράτι. Θιασώτες του τζόγου, που στοιχηματίζουν στο Προ-Πο και στον Ιππόδρομο, κατά τα άλλα αξιοσέβαστοι πολίτες, ένας στιχουργός και ένας λογιστής, αντιμετωπίζουν με βιαιότητα τον προποτζή έχει σπουδάσει στη Μόσχα που στήνει δουλειές με παράνομα στοιχήματα και είναι απρόθυμος να τους πληρώσει τα κερδισμένα. Μέσω της περιπλάνησης σε πλατείες και γειτονιές, μπαρ, καφετέριες, πιτσαρίες, ψιλικατζίδικα, σκοτεινές πολυκατοικίες, με ήρωες που διακατέχονται από τη μανία του κέρδους, ο συγγραφέας αναπτύσσει την προβληματική του για τα αδιέξοδα του σύγχρονου αστού που δεν διστάζει μπροστά σε τίποτα όταν πρόκειται για τα λεφτά. Με εξαίρεση κάποιες ιστορίες που διαδραματίζονται στο Λονδίνο (λαθρεμπόριο όπλων), τα Χανιά (αρχαιοκαπηλία), τη Σπάρτη (έγκλημα πάθους) και τα στενά της Μαλαισίας (σύγχρονη πειρατεία σε πλοίο), στα υπόλοιπα διηγήματα ο αναγνώστης συναντά ληστές περιπτέρων, νονούς μαγαζιών, βαποράκια, εμπόρους γυναικών εξ Ανατολικής Ευρώπης, άνδρες που ψάχνουν για ανορθόδοξη ερωτική συντροφιά, έναν ολόκληρο κόσμο της νύχτας, απρόβλεπτο, σκοτεινό, επικίνδυνο, μα και κάποια πρόσωπα που φλέγονται από ανομολόγητες επιθυμίες και ερωτικό πάθος.
Φίλιππος Φιλίππου
ΤΟ ΒΗΜΑ, 22-07-2001
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
