Εποχές της κριτικής

Οι "Εποχές της Κριτικής" περιέχουν κεφάλαια από την ιστορία της κριτικής και προβάλλουν τα στάδια που ακολούθησε ο ελληνικός στοχασμός για να ορίσει τη λογοτεχνία. Εστιάζουν σε κριτικούς διαλόγους και πραγματεύσεις θεμάτων που βρέθηκαν στο κέντρο του ενδιαφέροντος της εποχής τους, στο χρονικό διάστημα μιας εκατονταετίας περίπου, από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα μέχρι την περίοδο του μεσοπολέμου.

[...] Μια πρώτη περίοδος "συζήτησης" που απασχολεί την παρούσα έκδοση, στο πρώτο μέρος, τοποθετείται στην εποχή που αρχίζει να αρθρώνει τον κριτικό της λόγο η νέα γενιά λογοτεχνών και κριτικών, όπως είναι ο Δημήτριος Βερναρδάκης και ο Σπυρίδων Βασιλειάδης. Ο διάλογος πραγματοποιείται στο περιβάλλον της "διδασκαλίας" του ακαδημαϊκού λογοτεχνικού κανόνα και επιδιώκει, παρά την αμφισβήτηση της ακαδημαϊκής κριτικής, να "διδάξει" και αυτός με τη σειρά του, το εθνικό δράμα. Οι συνομιλητές αντιπροσωπεύουν δύο εκφάνσεις του ρομαντισμού του 19ου αιώνα που θα τις ενώσει ο ρομαντικός νεοκλασικισμός και οι κοινές τους πηγές. Ο πατριωτισμός του εθνικού δράματος είτε εκφράζεται μέσω μιας ιστορικοκεντρικής πραγμάτευσης, όπως προτείνει ο Βερναρδάκης, είτε μέσω ενός ηθικολογικού κοινωνισμού, όπως πιστεύει ο Βασιλειάδης, αποβαίνει το κοινό χρέος, πάνω στο οποίο θα "συνεργαστούν" κλασικισμός και ρομαντισμός. Στο μεταξύ η "συζήτηση" ανοίγει ένα πλούσιο θεματολόγιο με κύριες πηγές τη γερμανική ρομαντική θεωρία, το γαλλικό νεοκλασικισμό, το θετικισμό του Ταιν και την κοινωνική κριτική των Γάλλων σοσιαλιστών.

[...] Ο παρών τόμος κλείνει με τις πρώτες αποτιμήσεις του έργου δύο σημαντικών εκπροσώπων της νεοελληνικής φιλολογίας του 20ού αιώνα, του Γιώργου Αλισανδράτου και του Κώστα Στεργιόπουλου, που με τις αρχειακές έρευνες και τις εκδοτικές εργασίες φέρνουν στο φως νέο υλικό και λύνουν φιλολογικά ζητήματα κατόπιν εξαντλητικής έρευνας και με υποδειγματική τεκμηρίωση.

Περιέχονται τα κείμενα:

Πρόλογος

Α. Θεωρίες για το δράμα
- "Το εθνικό δράμα". Δημήτριος Βερναρδάκης και Σπυρίδων Βασιλειάδης,
- "Το κοινωνικό δράμα". Κωνσταντίνος Χατζόπουλος
- "Το ποιητικό δράμα". Κωστής Παλαμάς

Β. Η κριτική για τη λογοτεχνία. Από το συμβολισμό ως τον υπερρεαλισμό
1. Η προοπτική του Ρεαλισμού
Ι. Ιδεαλιστικός ρεαλισμός. Το μαγικό και το ρεαλιστικό στον Ψυχάρη
II. Μαγικός ρεαλισμός. Μια διαδρομή του στη λογοτεχνία
III. Ρεαλισμός και εσωτερικότητα. Τέλλος Άγρας
i. Ο ρεαλισμός στον Καβάφη
ii. Ο ρεαλισμός στον Καρυωτάκη
iii. Η νεωτερικότητα του Ρεαλισμού

2.. Κριτικές τάσεις στο μεσοπόλεμο
I. Ο Σολωμός στην κριτική του μεσοπολέμου. Κωστής Παλαμάς, Γιάννης Αποστολάκης, Κώστας Βάρναλης
II. Η γενιά του '30 στο περιοδικό "Ιδέα"
III. 1930, δεκαετία του θεωρητικού συγκρητισμού: Κωστής Παλαμάς, Τέλλος Άγρας, Νικόλαος Κάλας
IV. Φιλοσοφία vs τέχνη στην κριτική του μεσοπολέμου.
Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος και η υπεράσπιση του "νοήματος"

Γ. Δυο μορφές της σύγχρονης φιλολογικής έρευνας
- Ο Γιώργος Γ. Αλισανδράτος κριτικός της λογοτεχνίας
- Κώστας Στεργιόπουλος. Το φιλολογικό και κριτικό του έργο