Εδώ

Στον αφιλόξενο τόπο
η φιλόξενη νύχτα
όπως στην πέτρινη στέγη
το ξύλινο κατάρτι
σε γη και ουρανό

Από το βιβλίο σελ. 28

ΚΡΙΤΙΚΗ



Μικρή φόρμα. Σχεδόν μινιμαλιστική. Οι λέξεις έρχονται ήμερες, οικείες, χλιαρές στο αφτί του αναγνώστη. Οποιαδήποτε δραματικότητα φαίνεται, επιφανειακά τουλάχιστον, να απουσιάζει. Ολα γίνονται σχεδόν μηχανικά, σάμπως ανέκαθεν να ήταν εκεί. Τα διαποτίζει και τα καθοδηγεί η μνήμη του χρόνου, το αρχετυπικό άγγιγμα από το ραβδί των αιώνων, που όμως δεν βαραίνει, αλλά χαρίζει μια ζωογονητική δροσιά σε αυτή την επαναλαμβανόμενη τελετουργία, η οποία μας αποκαλύπτεται μέσα από τους ατμούς μιας ονειρικής σχεδόν διάστασης: η ζωή. Ο νους και οι αισθήσεις συνδιαλέγονται με τον κόσμο που περιβάλλει τον άνθρωπο για να του δείξουν τον δρόμο να βαδίσει. Εδώ τιτλοφορεί την καινούργια της συλλογή η Μαρία Λαϊνά. Και αληθινά, δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο ταιριαστός τίτλος για το ποιητικό όραμα που στεγάζει σε ετούτο το λιανό βιβλιαράκι. Εδώ τα μάτια ανοίγουν διάπλατα να ακτικρίσουν τις συντεταγμένες του επέκεινα, εδώ η στιγμή μεταστοιχειώνεται σε ενόραση, εδώ η φαντασία εφορμά στην πραγματικότητα, εδώ συντελείται το θαύμα: Στον αφιλόξενο τόπο / η φιλόξενη νύχτα / όπως στην πέτρινη στέγη / το ξύλινο κατάρτι / σε γη και ουρανό / σε όχθες χαμηλές / κι απέραντη αλμύρα / τριάντα χιλιάδες μέλη της κοινότητας Τάτζι / μοιράζουν τον χρόνο τους ανάμεσα / στα οροπέδια και στην κοιλάδα / ψάχνουν τροφή, αρμέγουνε τα ζώα / ένας νερόμυλος αλέθει το σιτάρι τους. / Μέσα στη μύξα και στο γέλιο / μεγαλώνουν τα παιδιά τους. / H καθημερινή ρουτίνα / και μια στιγμή χαράς / τους κρατάει στη ζωή. / Μόνοι τους φτάνουνε στο Θεό / (...) το αλαφρύ τους πόδι / και τα σφυρίγματα του ανέμου / τους τρέφουν την ψυχή / της ψυχής τα φαντάσματα / τα αδιάντροπα / ρόδινα / δάχτυλά τους.

Αν αναγκαζόμαστε να χαρακτηρίσουμε το βιβλίο της Λαϊνά, θα το λέγαμε «μυθιστορία». Οχι μόνο γιατί τα μικρά αυτά κομμάτια «δένουν» το ένα με το άλλο σε μια στέρεη κατασκευή, σε ένα ενιαίο και αξεχώριστο σύνολο, αλλά και γιατί σε κάθε στίχο ανιχνεύουμε καταβολές από το μυθικό παρελθόν - αλλά και παρόν - της ζωής: Φεύγει η νύχτα / λείπουν τ΄ αστέρια· / οι λίμνες έχουν ξεραθεί· / ο αθάνατος ήλιος / μαστιγώνει αέρα και χώμα. / Κι όμως! / H όψη της ψυχής / σέρνει νερό και έρωτα / όταν τους καταβάλλει / ο ύπνος / και τα άνθη του / και στέκεις μόνος· / τα λόγια δε σε ωφελούν / γιατί φτερά δεν έχει εδώ / ούτε θεούς / ούτε και φύτρες για να παινευτείς / και τίποτα που να τελειώνει / την ώρα που μπαίνει η άνοιξη / σαν το σπουργίτι / με βρεγμένα πόδια. H ποιήτρια στυλώνει το βλέμμα στη φύση: ο ουρανός, η θάλασσα, οι εποχές, τα λουλούδια, τα ζώα. Ανάμεσά τους πορεύεται ο άνθρωπος και πασχίζει να εννοήσει τον εαυτό του και το σύμπαν. Μόνο ένας δρόμος υπάρχει: να μάθει, να σπουδάσει τα μικρά και τα ταπεινά, τα χθαμαλά και τα ξεχασμένα. Ενας και αυτός ανάμεσά τους, μόνο τότε θα κερδίσει τη ζωή αν ανοίξει την καρδιά σε όλα ετούτα και τα κάνει δικά του, αν τα αφήσει να ποτίσουν την ουσία της ύπαρξής του. H Λαϊνά με το Εδώ μάς δείχνει αυτόν τον δρόμο με περίσκεψη και οξυδέρκεια, σε - ακόμη - μια ευτυχισμένη στιγμή της ποιητικής διαδρομής της.



ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 25-01-2004