Η μη αναπαραστατική οντολογία του Γοργία ως ατοπία και ως φαρμακεία

Είναι ο Γοργίας ένας στοχαστής ικανός να προξενεί ναυτία, όπως με τόση έμφαση ισχυριζόταν ο E. R. Dodds; Είναι ο Γοργίας ένας στοχαστής μηδενικής αξίας, όπως βεβαίωνε ο J. M. Robinson; Ανήκει ο Γοργίας στην χορεία εκείνων των στοχαστών, των σοφιστών, οι οποίοι, επειδή θεμελίωσαν την κριτική σκέψη, οδηγούν τον άνθρωπο σε μία επικίνδυνη ελευθερία, είναι δηλαδή ένας στοχαστής επικίνδυνος, όπως διακήρυσσε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος;

Η παρούσα μελέτη για τον Γοργία φιλοδοξεί να αποτελέσει μία απαρχή, ένα ξεκίνημα, μία πρώτη ερευνητική προσπάθεια αντιρρόπησης απέναντι σε όλα όσα, άκρως θλιβερά, προαναφέρθηκαν. Η μελέτη αυτή φιλοδοξεί να στοιχηθεί με εκείνες τις απόψεις της διεθνούς βιβλιογραφίας που δεν θεωρούν τον στοχασμό του Γοργία εμετικό, ουτιδανό η επικίνδυνο για τα χρηστά —και χριστιανικά— ήθη και τον ολοκληρωτικό πολιτικό ιδεασμό, και οι οποίες — ευτυχώς— πληθαίνουν συνεχώς? οι απόψεις αυτές θεωρούν τον Γοργία ως έναν εξίσου αξιόλογο, προς τους άλλους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, στο­χαστή.

Η παρούσα μελέτη λαμβάνει σοβαρότατα υπ’ όψιν της την τριπλή αρχαία μαρτυρία ότι ο Γοργίας υπήρξε μαθητής του Εμπεδοκλή? έχοντας, επιπροσθέτως, την ερμηνευτική άποψη ότι το έργο του Λεοντίνου σοφιστή Περί του μη όντος η Περί φύσεως επιβεβαιώνει αυτή την σχέση μαθητείας, δοκιμάζει να γενεαλογήσει τις τρεις —αλληλένδετες μεταξύ τους— θέσεις της μη αναπαραστατικής οντολογίας του, με βάση τις μη αναπαραστατικές απόψεις του Ακραγαντίνου στοχαστή.

Επίσης, η παρούσα μελέτη δοκιμάζει να δείξει ότι, για τον Γοργία, ο μη αναπαραστατικός οντολογικός λόγος του έργου του Περί του μη όντος η Περί φύσεως, όπως ήδη και για τον δάσκαλό του Εμπεδοκλή ο μη αναπαραστατικός οντολογικός λόγος των έργων του Περί φύσεως και Καθαρμοί, μπορεί να λειτουργήσει, για τους ανθρώπους, ως θεραπευτικός φιλοσοφικός λόγος, ο οποίος —αναδεικνύοντας την αδιαχώριστη ολότητα ανθρώπου -Φύσης/Κόσμου— στοχεύει να απαλλάξει τον άνθρωπο από δύο μείζονα προβλήματά του: από το πρόβλημα της αγωνίας της βεβαιότητας του θανάτου του η του πένθους εκ του θανάτου, και από το πρόβλημα της συν-αίσθησης της ερημίας του ανθρώπου μέσα στον Κόσμο, της αίσθησης του κενού νοήματος/του παρα-λόγου της παρουσίας του μέσα σε αυτόν, πάντοτε και αναπόδραστα: μέσα στον Κόσμο.