Γιατί η Ευρώπη και η Δύση; Γιατί όχι η Κίνα;

Ο αμερικανός ιστορικός της οικονομίας και της τεχνολογίας David S. Landes (1924-2013) μέσα από το έργο του τόνισε τον καίριο ρόλο που διαδραματίζει η "κουλτούρα" στις οικονομικές εξελίξεις.
Με το δοκίμιό του "Γιατί η Ευρώπη και η Δύση; Γιατί όχι η Κίνα;" ο Landes θέτει το ερώτημα του γιατί η Ευρώπη έγινε παγκόσμια δύναμη, ενώ όχι μόνο δεν απουσίαζαν οι τεχνολογικές προϋποθέσεις στην αυτοκρατορική Κίνα, αλλά σε πολλά πεδία προηγήθηκαν χρονικά, τονίζοντας την αμηχανία των σινολόγων να το απαντήσουν. Ερώτημα που αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον όχι μόνο από την άποψη της ιστορίας του παρελθόντος, αλλά και από την άποψη της ιστορίας του παρόντος, καθώς μία δεκαετία μετά την καπιταλιστική κρίση που ξέσπασε στη Δύση το κέντρο της παγκόσμιας ιστορίας μοιάζει να μετατοπίζεται προς την Κίνα. Όμως, από μια μη ευρωκεντρική οπτική, μοιάζει η Κίνα να μετατοπίζεται προς τη Δύση, κάνοντας, όπως έγραφε ο Foucault, "να ταλαντεύεται και να ανησυχεί επί μακράν η χιλιόχρονη πρακτική μας του Ίδιου και του Αλλου". Ίσως δεν υπάρχει καταλληλότερη στιγμή από το να τεθεί το ερώτημα: Γιατί η Ευρώπη και η Δύση; Γιατί όχι η Κίνα;

"Ένα από τα μεγάλα μυστήρια της κινεζικής ιστορίας είναι το γιατί η Κίνα δεν παρήγαγε εκ των έσω το είδος των επιστημονικών και βιομηχανικών επαναστάσεων που χάρισαν στην Ευρώπη την κυριαρχία σ' όλο τον κόσμο. Χίλια χρόνια πριν, οι Κινέζοι βρίσκονταν πολύ πιο μπροστά απ' όλους τους άλλους, και ιδιαίτερα από τους Ευρωπαίους. Κάποιοι θα υποστήριζαν ότι αυτή η ανωτερότητα διήρκησε αρκετούς αιώνες. Τότε γιατί "απέτυχε" η Κίνα;"
David S. Landes